ΟΜ! ΑΥΤΕΠΙΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗ ~ Άτμαν Νιτυανάντα

ΑΥΤΕΠΙΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗ

Η πνευματική άσκηση είναι μια συνεχής προσπάθεια αποταύτισης από το σώμα και το νου και προσήλωσης του νου στην πηγή του, τον Ατμαν, την εσωτερική σιωπή*, κενή περιεχομένου αλλά γεμάτη ζωή και φως, ειρηνική, πλήρης στον εαυτό της και μακάρια.

ΣΧΟΛΙΟ: εσωτερική σιωπή*: Δεν αναφέρομαι στην σιωπή του νου, η οποία συμβαίνει όταν ο νους σταματά να κινείται, να φαντάζεται και να σκέπτεται, αλλά στην εσωτερική σιωπή που είναι πέρα από το νου, αυθύπαρκτη και πάντα παρούσα ακόμη και όταν ο νους είναι σε κίνηση. Αυτή η 'ζωντανή σιωπή΄, που δεν είναι απλά η απουσία ήχου και σκέψης, είναι πραγματική μας ταυτότητα και το σταθερό υπόβαθρο που εμφανίζεται ο νους και τα περιεχόμενα του. Είναι το υπόβαθρο και ταυτόχρονα το φως της επίγνωσης που κάνει κάθε εμπειρία δυνατή. Χωρίς 'αυτή' δεν μπορεί να υπάρξει η επίγνωση των μορφών.

Για να σταματήσουμε την ταύτιση και να παραμένουμε σε αυτεπίγνωση απαιτείται να μάθουμε και να συνειδητοποιήσουμε τι είναι η ταύτιση και τι η αυτεπίγνωση και βέβαια να ασκούμαστε συνεχώς.

Για να αποταυτιστούμε απο το σώμα και το νου απαιτείται συνεχής εγρήγορση και επαγρύπνηση. Απαιτείται πλήρης προσοχή και διάκριση. Απαιτείται να συνειδητοποιήσουμε τι είναι η ταύτιση και πως συμβαίνει. Θα πρέπει να διερευνήσουμε και να συνειδητοποιήσουμε πλήρως πως το εγώ καταφέρνει να δημιουργεί ταύτιση, με το σώμα, με τις σκέψεις, τις φαντασίες, τα εξωτερικά αντικείμενα και τα συναισθήματα. Τέλος θα πρέπει να βρούμε τρόπους και μεθόδους να μην πέφτουμε στην ταύτιση ή να την σταματάμε αν έχουμε ήδη πέσει σε ταύτιση και να επανερχόμαστε σε αυτεπίγνωση.

Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και με την αυτεπίγνωση. Μέσω της μελέτης και τις οδηγίες που πιθανόν να έχουμε από κάποιο δάσκαλο ή προχωρημένο μαθητή αλλά κυρίως μέσω της συνεχώς άσκησης, της διερευνητικής προσοχής και της διάκρισης να αναγνωρίσουμε ποιός ή τι είναι ο αληθινός μας Εαυτός και να βρούμε τρόπους να θυμόμαστε να είμαστε σε αυεπίγνωση (επίγνωση του Εαυτού μας) και να παραμένουμε όσο το δυνατόν περισσότερο σε Αυτεπίγνωση.

Αυτή η εργασία με την αποταύτιση και την αυτεπίγνωση δεν είναι κάτι που το μαθαίνουμε σε κάποιους μήνες και αυτό είναι όλο.  Είναι μια συνεχής εργασία εμβάθυνσης και εκλέπτυνσης και η οποία τελειώνει με την αυτοπράγματωση ή φώτιση.  

ΑΠΟΛΥΤΗ ΚΑΙ ΑΝΤΑΝΑΚΛΩΜΕΝΗ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑ

Δύο επίπεδα αυτεπίγνωσης

1.       Επίγνωση της αντανακλώμενης Συνειδητότητας
2.       Επίγνωση της απόλυτης Συνειδητότητας    

Η αυτεπίγνωση έχει δύο απόψεις ή δύο επίπεδα. Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχει η καθαρή ή απόλυτη Συνειδητότητα που είναι η ύψιστη αρχή όλων, και η αντανακλώμενη στο νου Συνειδητότητα. Το Είναι μας που η ουσιαστική του φύση είναι αιώνια Ύπαρξη, αγνή Συνειδητότητα και άπειρη Ευδαιμονία είναι πέρα από το νου αλλά και η πηγή του. Το είναι ως η πηγή είναι η απόλυτη Συνειδητότητα και καθώς αντανακλά στο νου γίνεται η αντανακλώμενη Συνειδητότητα. Αν και η Συνειδητότητα παραμένει αμετάβλητη, φαινομενικά ταυτίζεται με το νου και το εγώ. Έτσι ο νους φωτίζεται από την Συνειδητότητα και μπορεί να αντιλαμβάνεται τις μορφές αλλά και τα δικά του περιεχόμενα (σκέψεις, συναισθήματα κ.λπ.).

Ένα παράδειγμα που θα βοηθήσει την κατανόηση μας είναι το φως το ήλιου το οποίο αντανακλά στην σελήνη. Το φως που μας φωτίζει τα βράδια με φεγγάρι είναι η αντανάκλαση του ηλιακού φωτός στην σελήνη. Ενώ το φως που μας φωτίζει την ημέρα είναι το καθαρό φως που έρχεται απ ευθείας από τον ήλιο. Οπότε έχουμε το ηλιακό φως πριν την αντανάκλαση και το αντανακλώμενο ηλιακό φώς. Δεν είναι ότι πρόκειται για δύο διαφορετικά φώτα αλλά το αντανακλώμενο φως δεν έχει την λαμπρότητα του φωτός πριν την αντανάκλαση. Βέβαια η καθαρότητα και η λαμπρότητα του αντανακλώμενου φωτός εξαρτάται από το αντικείμενο που αντανακλάται. Άλλη ποιότητα έχει όταν αντανακλάται στο χώμα για παράδειγμα και άλλη σε ένα καθαρό καθρέπτη.

Παρόμοια με το φως του ήλιου και το φεγγάρι συμβαίνει και με την Συνειδητότητα. Έχουμε την καθαρή ή απόλυτη Συνειδητότητα και την αντανακλώμενη στο νου Συνειδητότητα. Από την καθαρότητα του νου μας εξαρτάται και πόσο καθαρά αντιλαμβανόμαστε την Συνειδητότητα. 

Η Συνειδητότητα καθώς (φαινομενικά) ταυτίζεται με το νου δημιουργεί την ατομικότητα αλλά και κάνει το νου ικανό να αντιλαμβάνεται τις μορφές. Επειδή ο νους και συγκεκριμένα η Διάνοια (Μπούντι) είναι το όργανο με το οποίο η Συνειδητότητα αντιλαμβάνεται τον Εαυτό της, η καθαρότητα με την οποία αντιλαμβανόμαστε την Συνειδητότητα εξαρτάται από την καθαρότητα της Διάνοιας. Όσο πιο καθαρός κι αγνός (σαττβικός) είναι ο νους και η Διάνοια τόσο πιο καθαρά αντιλαμβανόμαστε την Συνειδητότητα (στην πραγματικότητα όμως η Συνειδητότητα αντιλαμβάνεται τον Εαυτό της χρησιμοποιώντας ως καθρέπτη την Διάνοια (Μπούντι). Όμως η αίσθηση του εγώ και η ταύτιση της με την Συνειδητότητα δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι εμείς ως άτομα έχουμε επίγνωση της Συνειδητότητας. Όταν το εγώ όμως καταλαγιάσει τελείως σε βαθύ σαμάντι (όπως επίσης και στον βαθύ ύπνο που δεν υπάρχει αίσθηση εγώ) ή διαλυθεί με την άσκηση, τότε γίνεται φανερό ότι μόνο η Συνειδητότητα υπάρχει και αυτή αντιλαμβάνεται τον Εαυτό της.

Ανάλογα λοιπόν με το που είναι εστιασμένη η προσοχή μας και η διάνοια (μπούντι) μας, μπορεί να είμαστε:

α. σε επίγνωση του αντανακλώμενης στο νου Συνειδητότητας η οποία βιώνεται μέσα μας ως την αίσθηση 'Είμαι' μαζί με επίγνωση μιας εσωτερικής ησυχίας ή σιωπής  (θα χαρακτήριζα αυτήν την σιωπή σαν την περιφέρεια της βαθιάς σιωπής που είναι η απόλυτη Συνειδητότητα). Επίσης μπορεί να βιώνεται σαν μια αίσθηση ζωντανής παρουσίας. Η διαφορά ανάμεσα στην κατάσταση ταύτισης (η οποία έχει διάφορες απόψεις) και την αυτεπίγνωση είναι ολοφάνερη. Παρά ταύτα γι' αυτούς που δεν έχουν γνώση και δεν έχουν ερευνήσει τον εαυτό τους, δεν έχουν ξεκάθαρη αντίληψη των διάφορων συνειδησιακών καταστάσεων μέσα τους και γι' αυτό δεν μπορούν να κερδίσουν τίποτα ουσιαστικό από τις στιγμές που βρίσκονται σε αυτεπίγνωση. 

Όταν είμαστε σε επίγνωση της αντανακλώμενης Συνειδητότητας μπορούμε να έχουμε επίσης εμπειρία του σώματος, εξωτερικών αντιλήψεων μέσα από τις αισθήσεις, αλλά και των διάφορων σκέψεων και συναισθημάτων που μπορεί να προβάλουν κάθε τόσο, χωρίς βέβαια να ταυτιζόμαστε και να χανόμαστε σε αυτά. Αν ταυτιστούμε με κάτι από αυτά τότε χάνουμε την κατάστασ ητης αυτεεπίγνωσης και ταυτιζόμαστε με το σώμα, τον νου ή τα εξωτερικά αντικείμενα μ τα πρόσωπα και τις καταστάσεις. Η αυτοπαρατήρηση και η μελέτη του ψυχολογικού μας κόσμου μπορεί να συμβεί μόνο όταν είμαστε σε αυτεπίγνωση. 

β. σε επίγνωση της απόλυτης Συνειδητότητας. Αν μπούμε ακόμη πιο βαθιά μέσα μας, τότε μπαίνουμε στο κέντρο της ύπαρξης μας, στο ‘Είναι μας, όπου κυριαρχεί τέλεια σιωπή και ειρήνη, πληρότητα και μακαριότητα. Όταν βαθαίνουμε στο κέντρο μας ακόμη και η αίσθηση ‘Είμαι’ γίνεται ένα αντικείμενο.

Στην απόλυτη σιωπή και ειρήνη είμαστε σε επίγνωση του Είναι μας ή της απόλυτης Συνειδητότητας, πριν την αντανάκλαση της στον νου. Μερικά σημάδια ότι είμαστε στο κέντρο ή κοντά στο κέντρο μας, είναι ότι ο νους είναι αυθόρμητα και φυσικά ακίνητος και ήρεμος υπάρχει παντελής αδιαφορία για αισθητηριακή εμπειρία (δεν τίθεται καν τέτοιο θέμα γιατί το εγώ είναι ‘καταλαγιασμένο’), υπάρχει διάχυτη γαλήνη, ειρήνη και πληρότητα. Αν υπάρχει πλήρης απορρόφηση του νου στο κέντρο δεν υπάρχει τίποτα άλλο από βαθιά σιωπή και ειρήνη, αλλά αν δεν υπάρχει πλήρης απορρόφηση τότε μπορεί να υπάρχει μια απαλή αίσθηση του Είμαι αλλά χωρίς κανένα είδους προσδιορισμό.

Σημείωση

Πολλές φορές μπορεί να διαβάσουμε ή να ακούσουμε ότι η αυτεπίγνωση σχετίζεται με το σώμα, τις σκέψεις και με τα συναισθήματα. Δηλαδή ότι είμαστε σε αυτεπίγνωση όταν είμαστε συνειδητοί του σώματος και των περιεχομένων του νου. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί σωστό υπό την έννοια ότι για όσο είμαστε ενσαρκωμένοι σε ένα σώμα, το σώμα και ο εξωτερικός νους αποτελούν μέρος της ύπαρξης μας και εξ αιτίας της ταύτισης με αυτά τα αντιλαμβανόμαστε ως εαυτό μας. Παρά ταύτα η πιο ακριβής έννοια της αυτεπίγνωσης είναι ότι είμαστε σε επίγνωση του Εαυτού μας ως Συνειδητότητα-ύπαρξη το οποίο είναι η αληθινή μας ταυτότητα κι η οποία παραμένει η ίδια ενώ τα σώματα αλλάζουν σε κάθε ενσάρκωση.

 ΑΥΤΕΠΙΓΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΦΥΣΙΚΗ ΜΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Η φυσική κατάσταση του ανθρώπου είναι να βρίσκεται σε αυτεπίγνωση και όχι σε κατάσταση ταύτισης και ύπνου (συνειδησιακού). Και αναφέρομαι στην επίγνωση του ‘Είμαι ή ‘Υπάρχω’, της επίγνωσης ή συναίσθησης ότι είμαστε η συνειδητή παρουσία αυτή καθαυτή και όχι ότι είμαστε το σώμα. 

Εξ αιτίας όμως της διόγκωσης του εγώ, η πλειοψηφία των ανθρώπων είναι ταυτισμένοι με το σώμα και τις προβολές του νου (νοητικές και συγκινησιακές), καθώς και με τα εξωτερικά αντικείμενα τα οποία αντιλαμβάνονται σαν προέκταση του εγώ τους, (ο/η σύζυγός μου, το παιδί μου, το σπίτι μου, το κινητό μου, η ομάδα μου, η θρησκεία μου, το κόμμα μου και πάει λέγοντας).

Εξ αιτίας του εγώ, έχει γίνει η ταύτιση η φυσική κατάσταση της πλειοψηφίας, αντί της αυτεπίγνωσης, και επειδή είναι όλοι στην ίδια συνειδησιακή κατάσταση νομίζουν ότι αυτό είναι η φυσική κατάσταση του ανθρώπου. Στην πραγματικότητα βέβαια ούτε που αντιλαμβάνονται ότι ονειρεύονται ξύπνιοι. Νομίζουν ότι είναι ξύπνιοι και ότι ξέρουν ποιοι είναι, ότι έχουν ατομική θέληση, ενώ στην πραγματικότητα αγνοούν ότι αγνοούν.

Σκοπός λοιπόν της αυτογνωσίας είναι να βγούμε από τον συνειδησιακό ύπνο, να σταματήσουμε δηλαδή την ταύτιση με το σώμα και το νου και να επιστρέψουμε στην φυσική μας κατάσταση την αυτεπίγνωση και στην συνέχεια να επιστρέψουμε στο Είναι μας. Εξ αιτίας της συνήθειας (έξις δευτέρα φύσις) η ταύτιση έχει γίνει τόσο φυσική και αυθόρμητη και έτσι είνια εξαιρετικά δύσκολο να την σταματήσουμε και να έλθουμε σε κατάσταση αυτεπίγνωσης. Επιπλέον τα αντικείμενα και οι απολαύσεις ασκούν τεράστια  γοητεία και έλξη στο ρατζασικοταμασικό* εγώ μας, και έτσι αυτό δεν είναι διατεθειμένο να τις εγκαταλείψει, ούτε βέβαια θέλει να πεθάνει. Σε αυτό τον κόσμο τίποτα δεν θέλει να πεθάνει. Αλλά ζωή χωρίς θάνατο δεν υπάρχει καθώς επίσης και ελευθερία και φώτιση δίχως το θάνατο του εγώ επίσης δεν υπάρχει.

Ένεκα της συνήθειας και εξ αιτίας του εγώ και της επιθυμίας, η διάνοια μας είναι θολωμένη και αδύναμη και η προσοχή* μας εύκολα υφαρπάζεται από το εγώ με ένα ασυνείδητο τρόπο και ταυτίζεται με τα αντικείμενα και τις σκέψεις και ξεχνά να επιστρέψει στη πηγή της την Συνειδητότητα. Η προσοχή μας  υφαρπάζεται συνεχώς με μαεστρία από το εγώ για να την στρέψει προς τα αντικείμενα και να τα απολαύσει. 
Έτσι ενώ εμείς θέλουμε να καθοδηγήσουμε θεληματικά και συνειδητά την προσοχή προς τον αληθινό Εαυτό μας (την σιωπηλή παρουσία μέσα μας), το εγώ σαν μαγνήτης την τραβάει και την στέλνει προς τα περιεχόμενα του νου και τα εξωτερικά αντικείμενα αλλά με ένα μηχανικό ασυνείδητο τρόπο, που προκαλεί ταύτιση και λησμονιά του Εαυτού μας. Διότι υπάρχει και ο συνειδητός τρόπος να αντιλαμβανόμαστε τα περιεχόμενα του νου και τα αντικείμενα του κόσμου. Μπορούμε δηλαδή να παρατηρούμε τα περιεχόμενα του νου και το ίδιο το εγώ και να τα εξετάζουμε αντί να είμαστε ταυτισμένοι και χαμένοι σε αυτά. Αυτό απαιτεί εγρήγορση, συνειδητή προσοχή και αυτεπίγνωση και το ονομάζουμε αυτοπαρατήρηση.

ΣΧΟΛΙΟ: προσοχή*: η προσοχή είναι η ίδια η Συνειδητότητα ‘εξωτερικευμένη’ και στραμμένη προς τις μορφές. Χωρίς την προσοχή δεν μπορεί να αντιληφθούμε, να έχουμε δηλαδή επίγνωση από αυτό που συμβαίνει γύρω μας και μέσα μας. Όταν για παράδειγμα διαβάζουμε ένα βιβλίο με πού προσοχή και είμαστε απορροφημένοι στην μελέτη, το ίδιο και όταν βλέπουμε τηλεόραση κ.λπ. μπορεί να μην ακούσουμε κάποιον που μας φωνάζει ή δεν ακούμε τίποτα από τους θορύβους των αυτοκινήτων ή των γειτόνων. Και αυτό γιατί όλη μας η προσοχή είναι απορροφημένη σε αυτό που μας ενδιαφέρει.

Για να σταματήσουμε την ταύτιση και τον συνειδησιακό ύπνο πρέπει να καλλιεργήσουμε την εγρήγορση, την συνειδητή προσοχή, την διάκριση, την απόσπαση, την συγκέντρωση και την αυτεπίγνωση.

Πρέπει να μελετήσουμε συνεχώς και σε βάθος (και θεωρητικά αλλά κυρίως από άμεση διερεύνηση και πρακτική εξάσκηση) τι είναι και πως γίνεται η ταύτιση και τι είναι και πως είναι να είμαστε σε αυτεπίγνωση. 

Αυτή η εργασία, με την αποταύτιση ή την μη-ταύτιση είναι κάτι που θα κάνουμε μέχρι να εδραιωθούμε στην αυτεπίγνωση, αυθόρμητα και φυσικά και χωρίς προσπάθεια. Μέχρι να διαλυθεί τελείως το εγώ με όλες του τις εκφράσεις (επιθυμία, θυμός, υπερηφάνεια, φόβος, κ.λπ.) και να απορροφηθεί ο νους στην απόλυτη Συνειδητότητα. 

Μέχρι τότε ασκούμαστε σταθερά, εμβαθύνουμε συνεχώς στην αυτοπαρατήρηση, την διάκριση, την απόσπαση και την αυτεπίγνωση. Καθώς διαλύουμε τις χοντροειδέστερες ταυτίσεις ανακαλύπτουμε όλο και πιο λεπτοφυέστερες και προσπαθούμε να τις εξαλείψουμε και αυτές. Επειδή πίσω από κάθε ταύτιση υπάρχει κάποια νοητική ή συναισθηματική μορφοποίηση θα πρέπει επίσης με συγκεκριμένη εργασία να διαλύουμε και την νοητική και συναισθηματική  μορφοποίηση (κάποια άποψη του πολλαπλού εγώ) που συνδέεται με την ταύτιση, ώστε να σταματήσει να μας κλέβει την προσοχή και να μας εμποδίζει να εμβαθύνουμε στην αυτεπίγνωση. 

ΤΟ ΕΓΩ ΕΙΝΑΙ Η ΑΙΤΙΑ ΤΑΥΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΛΗΣΜΟΝΙΑΣ

Το εγώ μαζί με τις γκούνας (ράτζας-τάμας) δημιουργούν την ταύτιση και μας κάνουν να ξεχνάμε τον αληθινό Εαυτό μας. Είναι το ρατζασοταμασικό εγώ που δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι είμαστε το σώμα, στρέφει το νου προς τα αντικείμενα των αισθήσεων και αναζητεί την απόλαυση και τις επίγειες επιτυχίες.

Ο νους και το εγώ (που είναι μέρος του Ανταχκαράνα, τετραπλό εσωτερικό όργανο) προέρχονται από τις γκούνας οι οποίες είναι και οι θεμελιώδεις ενέργειες  που τα αποτελούν. Η ποιότητα λειτουργίας του νου και του εγώ εξαρτάται από την γκούνα που υπερτερεί σε αυτά. Κάθε γκούνα έχει συγκεκριμένες ιδιότητες και ο νους λειτουργεί και εκφράζεται ανάλογα με την γκούνα που κυριαρχεί σε αυτόν.

Μια καλή γνώση των γκούνας είναι μεγάλης σημασίας και μεγάλη βοήθεια στο να κατανοήσουμε και να ελέγξουμε τον νου. Η γνώση των γκούνας θα μας βοηθήσει να αναπτύξουμε διάφορες ικανότητες και αρετές, να διαλύσουμε τα διάφορα εγωικά ελαττώματα και να αναπτύξουμε την ικανότητα μας στην αυτεπίγνωση και τον διαλογισμό. Η καθημερινή άσκηση και ένας σαττβικός τρόπος ζωής είναι η βάση για την πνευματική μας μεταμόρφωση και την Αυτοπραγμάτωση. 

 ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σας προτείνω να διαβάσετε και να μελετήσετε το εγώ, το νου και τις διάφορες απόψεις και εκφράσεις του για να έχετε ένα χάρτη να κινηθείτε.  Χωρίς αυτόν το χάρτη θα χάσετε άσκοπα χρόνο και ενέργεια καθώς επίσης θα παραπλανηθείτε ευκολότερα από το εγώ και θα πέφτετε στις παγίδες του. Μπορείτε να διαβάσετε πολλά άρθρα σχετικά με το εγώ στα μπλοκ μου (ελληνικό και αγγλικό που έχει περισσότερα) όπως επίσης και σε όποιες άλλες πηγές έχετε διαθέσιμες.

Επίσης θα πρέπει να μελετήσετε κείμενα σχετικά με τη φύση του αληθινού σας Εαυτού για να αναπτύξετε την διάκριση ανάμεσα στον αληθινό σας Εαυτό και τον απατηλό που είναι απαραίτητη για την αυτεπίγνωση και την αφύπνιση.

Διαβάστε: ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΜΑΣ (Συνοπτικά)

 ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΓΚΟΥΝΑΣ  (σάττβα-ράτζας-τάμας)

Σύμφωνα με την Αγιουρβέδα η φύση αποτελείται από τρεις πρωταρχικές ποιότητες (γκούνας) οι οποίες είναι οι κύριες δυνάμεις της συμπαντικής σοφίας που καθορίζουν την πνευματική μας ανάπτυξη.

Ονομάζονται Γκούνας που στα σανσκριτικά σημαίνει «εκείνο που δεσμεύει» επειδή αν κατανοηθούν λάθος μας δεσμεύουν στον εξωτερικό κόσμο. Οι τρεις γκούνας είναι οι πιο λεπτοφυείς ποιότητες της φύσης που αποτελούν το υπόβαθρο της ύλης, της ζωής και του νου. Όλα τα αντικείμενα του σύμπαντος συνίστανται από διάφορους συνδυασμούς αυτών των τριών γκούνας.

ΣΑΤΤΒΑ

Είναι η ποιότητα της ευφυΐας, της αρετής, της καλοσύνης, και φέρνει αρμονία, ισορροπία, σταθερότητα. Έχει μια κίνηση προς τα μέσα και προς τα πάνω και επιφέρει το ξύπνημα της συνείδησης. Μας δίνει ευτυχία και ικανοποίηση που έχουν διάρκεια. Είναι η αρχή της διαύγειας, της ευρείας αντίληψης και της ειρήνης. Είναι η δύναμη της αγάπης που ενώνει όλα τα πράγματα σε ένα.

ΡΑΤΖΑΣ

Είναι η ποιότητα της αλλαγής, της δράσης και της αναταραχής. Είναι η δύναμη του πάθους που επιφέρει ανησυχία και διαμάχη (σύγκρουση). Έχει μια κίνηση προς τα έξω και αναζητά τη δράση και τις αισθησιακές απολαύσεις. Προκαλεί ανησυχία, αναστάτωση και θολώνει τη κατανόηση. Η ράτζας φέρνει απληστία, έλλειψη ικανοποίησης, πόνο και δυστυχία. Αναζητά δύναμη, χρήμα, εξουσία, φήμη.

ΤAMAΣ

Είναι η ποιότητα της βραδύνοιας, του σκότους και της αδράνειας. Είναι η δύναμη της άγνοιας που παρεμποδίζει την ορθή δράση και επιβραδύνει τα πράγματα. Έχει μια κίνηση προς τα κάτω και είναι αιτία αποσύνθεσης και διάσπασης. Το τάμας φέρνει άγνοια και πλάνη στο νου, νωθρότητα, τεμπελιά, υπερβολικό ύπνο, προκαλεί αναισθησία και χάσιμο της επαγρύπνησης. Είναι η αρχή του υλισμού και της ασυνειδησίας η οποία καλύπτει τη συνειδητότητα μας. 

 Περισσότερα για τις γκούνας στον σύνδεσμο http://elmisasttva-ayurveda.blogspot.com.es/2012/03/blog-post.html

Στα αγγλικά ακόμη πιο αναλυτικά  στον σύνδεσμο: http://elmisasttva-ayurveda.blogspot.com.es/2013/11/the-three-gunas.html

ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΕΓΩ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΓΚΟΥΝΑΣ

Με βάση τα γκούνας και την σύνδεση του εγώ με κάθε γκούνα υπάρχουν τρία είδη εγώ: το σαττβικό, το ρατζασικό και το ταμασικό. 

Αλλά για πρακτικούς λόγους προτιμώ να το διαχωρίζω σε δύο κατηγορίες. Το σαττβικό και το ρατζοταμσικό εγώ που είναι το κέντρο των προβλημάτων μας.

Εφόσον είμαστε ταυτισμένοι με το εγώ, και με το εγώ λειτουργούμε, είναι βέβαιο ότι το εγώ μας εμπλέκεται και στην πνευματική μας άσκηση, και με θετικό τρόπο και με αρνητικό τρόπο.  Η σαττβική άποψη του νου και του εγώ εμπλέκονται θετικά και η ρατζασοταμσική με προεξέχουσα κατά πολύ την ταμασική αρνητικά. Το ράτζας συνδυαζόμενο με το σάττβα είναι αυτό που θα μας βοηθήσει να διαλύσουμε την κατώτερη φύση του εγώ και του νου (ρατζασοταμασική). Το τάμας και το ράτζας συνδυαζόμενο με το τάμας είναι η καταστροφή μας, η αιτία της ταύτισης, του ύπνου (συνειδησιακού) και κάθε δυστυχίας μας.

Το ρατζασοταμσικό εγώ (εννοείται και ο ρατζασοταμσικός νους) δεν ενδιαφέρεται για την πνευματικότητα, την άσκηση, την αρετή και την αυτοπραγμάτωση, αλλά για τις απολαύσεις, τα αποκτήματα και τις φιλοδοξίες. και είναι επίσης προφανές ότι το θέλει να μας εμποδίσει να κάνουμε άσκηση ή να μας κάνει να την εγκαταλείψουμε και στους περισσότερους τα καταφέρνει.

Το ρατζασοταμασικό εγώ μας κρατάει δεσμευμένους τον κύκλο των επαναγεννήσεων σε φυσικό σώμα, στον κύκλο της απόλαυσης και του πόνου (Σαμσάρα).

Αντίθετα το σαττβικό εγώ (εννοείται και ο σαττβικός νους) είναι αυτό που μας βοηθάνε στην πνευματική μας πορεία και την επίτευξη της αυτοπραγμάτωσης (απελευθέρωσης ή φώτισης, είναι συνώνυμοι όροι). Το πρώτιστο είναι να υπερβούμε το τάμας, στη συνέχεια και το ράτζας και να εδραιωθούμε στο σάττβα και τελικά μέσα από το συνεχή βαθύ διαλογισμό και το σαμάδι να υπερβούμε και το σάττβα.

Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι υπάρχει ένα μέρος του εγώ και του νου, το σαττβικό, που στρέφεται προς το θεϊκό, την αρμονία, την ενότητα, την αγάπη και ένα άλλο το ρατζασοταμσικό εγώ που είναι γεμάτο αντιφάσεις, προκαταλήψεις, άγνοια, δυσαρμονία, πάθη, αρνητικότητα κ.λπ..

Το σαττβικό εγώ και νους είναι αυτά που μάχονται στο πλευρό της ψυχής μας ενάντια στο ρατασικοταμασικό εγώ. Αυτή είναι η μεγάλη μάχη ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι που συμβαίνει μέσα σε κάθε μαθητή του φωτός.

Το ρατζασοταμσικό εγώ και ο ρατζασοταμσικός νους είναι η αιτία των δεσμών μας και της δυστυχίας μας και βέβαια είναι αυτό που αντιστέκεται, αντιδρά στην προσπάθεια μας να συνειδητοποιήσουμε την Αληθεια. Μας δημιουργεί συνεχώς εμπόδια, και χρησιμοποιεί διάφορους μηχανισμούς για να αποτύχουμε και να εγκαταλείψουμε την άσκηση (σάντανα). Το ρατζασοταμσικό εγώ ξέρει ότι μέσα από την άσκηση και την πνευματική ζωή θα χάσει τις απολαύσεις του και ότι τελικά θα εξαλειφθεί, γι αυτό αντιστέκεται και αντιδρά με όλη του την δύναμη. 

Στην αρχή και για όσο το ρατζασοταμσικό εγώ είναι δυνατό μέσα μας δεν μπορούμε να αποφύγουμε την αδράνεια, την αντίσταση και όλα τα εμπόδια που μας βάζει. Επίσης επειδή είμαστε έντονα ταυτισμένοι  με το εγώ και η διάνοια (Μπούντι) μας είναι υπνωτισμένη και χειραγωγείται από τις εγωικές ενέργειες η εργασία είναι δύσκολη με πολλά σκαμπανεβάσματα και μέρες και νύκτες δουλειάς όπως λέγονται στην πνευματικότητα. Σε αυτές τις νύκτες δουλειάς είναι που οι περισσότεροι αφήνουν το καλύτερο (εγκαταλείπουν την προσπάθεια για την απελευθέρωση) για λίγα ψίχουλα απόλαυσης. Αυτός είναι ο λόγος που πολλοί ακολουθούν το πνευματικό μονοπάτι, αλλά πολύ λίγοι (μέχρι τώρα τουλάχιστον) έχουν φτάσει στο τέλος, την φώτιση.

Κατά τη διάρκεια της πνευματικής μας πορείας το εγώ δημιουργεί πολλές απατηλές ταυτίσεις, προβολές και υπερθέσεις, προκειμένου να εμποδίσει την διάνοια (Μπούντι, ευφυΐα, νοημοσύνη) να γίνει συνειδητή των τεχνασμάτων του εγώ. Το εγώ προσπαθεί με κάθε δυνατό τρόπο να θολώσει την διάνοια, διότι είναι βέβαιο ότι αν οι ταυτίσεις και οι αυταπάτες του εγώ αποκαλυφθούν από την δύναμη της διάκρισης (που είναι ικανότητα της διάνοιας) τότε το εγώ θα χάσει την κυριαρχία επάνω στο νου (μάνας) και στην διάνοια (μπούντι) και λίγο-λίγο οι εγωικές ενέργειες, το τάμας και το ράτζας θα διαλύονται με τη δύναμη των πνευματικών πρακτικών και τις θεϊκές ενέργειες που επικαλούμαστε μέσω της προσευχής.

ΑΥΤΕΠΙΓΝΩΣΗ ΤΟ ΚΡΙΣΙΜΟ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ

Από την κατάσταση τα αυτεπίγνωσης (επίγνωση του ‘Είμαι’ ή του ‘Υπάρχω’) γίνεται όλη η πνευματική εργασία. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον εαυτό μας σε κατάσταση ταύτισης, αλλά αντίθετα μεγαλώνει το εγώ και η μηχανικότητα μας. Σε κατάσταση ταύτισης απλά ζούμε μια ονειρική κατάσταση στην οποία επαναλαμβάνουμε μηχανικά και ψυχαναγκαστικά τα ίδια πατρόν σκέψης, συναισθήματος, συμπεριφοράς και δράσης. 

Η αυτεπίγνωση είναι επίσης η δίοδος για να πάμε στην τέταρτη συνειδησιακή κατάσταση όπως ονομάζεται, την υπερσυνειδητότητα (Τουρίγια) που είναι η επίγνωση της απόλυτης Συνειδητότητας. Η συνειδητοποίηση δηλαδή ότι είμαστε η απόλυτη Συνειδητότητα και όχι το σώμα ή νους, ούτε η φαινομενικά ατομική συνειδητότητα.

 Οι καταστάσεις συνειδητότητας στον άνθρωπο είναι οι εξής:

1.  Ύπνος με όνειρα
2.    Βαθύς-χωρίς όνειρα ύπνος
3.  Εγρήγορση. Η κατάσταση όταν ξυπνάμε από τον ύπνο (ονειρικό ή χωρίς όνειρα). Στην πραγματικότητα αυτή είναι η κατάσταση της αυτεπίγνωσης αλλά όπως προείπα οι περισσότεροι ζουν σε κατάσταση ταύτισης, μια κατάσταση ονειρική, κάτι σαν ξύπνιος ύπνος.
4.  Υπερσυνειδητότητα (τουρίγια). Η επίγνωση του Είναι, της απόλυτης Συνειδητότητας.

Η πλειοψηφία των ανθρώπων κινείται ανάμεσα στις δύο καταστάσεις του ύπνου (με όνειρα και χωρίς) και της ταύτισης όταν είναι ξύπνιοι, δηλαδή του ξύπνιου ύπνου. Ανάλογα το επίπεδο συνειδητότητας τους, κάποιοι μπορεί να έχουν περισσότερες ή λιγότερες στιγμές αυτεπίγνωσης αλλά καθόλου της τέταρτης κατάστασης.

Από την κατάσταση της ταύτισης, μέσω της άσκησης πρέπει να εδραιωθούμε σταδιακά στην κατάσταση της αυτεπίγνωσης και από εκεί να περάσουμε στην κατάσταση της υπερσυνειδητότητας (επίγνωση της απόλυτης Συνειδητότητας) και να εδραιωθούμε σε αυτή. 

Χαρακτηρίζω την αυτεπίγνωση σαν μια ευαίσθητη κατάσταση, (τουλάχιστον όσο το εγώ είναι δυνατό μέσα μας) υπό την έννοια ότι είναι δύσκολο να παραμείνουμε σε αυτεπίγνωση και να μην ταυτιστούμε με το εγώ, τα περιεχόμενα του νου (σκέψεις, συναίσθημα) και τα εξωτερικά αντικείμενα. Και αυτό γιατί στην κατάσταση της αυτεπίγνωσης δεν είμαστε απορροφημένοι βαθιά στο κέντρο μας, στο Είναι μας, και επιπλέον είμαστε σε επαφή και με το νου και με τον κόσμο μέσω των αισθήσεων. Λόγω της δύναμης της συνήθειας, της επιθυμίας και των διάφορων αισθητηριακών ερεθισμάτων είναι πολύ εύκολο το εγώ να πάρει την προσοχή μας και να την ταυτίσει με τις σκέψεις, τις φαντασίες, τα συναισθήματα, την απόλαυση και τα αντικείμενα.

Την ονομάζω επίσης σταυροδρόμι γιατί από την αυτεπίγνωση ή πέφτουμε στην ταύτιση με το νου και τον έξω κόσμο ή περνάμε στην επίγνωση του Είναι, στην υπερσυνειδησιακή κατάσταση (τουρίγια). Είναι θα λέγαμε η πόρτα από την οποία μπαίνουμε στην πνευματική μας ουσία που είναι πέρα από την δημιουργία. Όπως προείπα είναι πολύ πιο εύκολο λόγω της συνήθειας και της επιθυμίας να πέσουμε προς την ταύτιση και την λησμονιά παρά να παραμείνουμε σε αυτεπίγνωση ή να απορροφηθούμε ακόμη πιο βαθιά στο Είναι μας. Γι αυτό το λόγο, προτείνω όχι απλά να παραμένουμε σε αυτεπίγνωση αλλά να προσπαθούμε συνεχώς να μπαίνουμε βαθύτερα προς το κέντρο μας. Όντας σε αυτή την προσπάθεια (να προσπαθούμε να μπούμε βαθύτερα μέσα μας) δεν δίνουμε χώρο στο εγώ και τον εξωτερικό νου να κινηθούν και να μας κλέψουν την προσοχή και να αρχίσουν το μηχανικό παιχνίδι τους. Όσο πιο βαθιά είμαστε απορροφημένοι στο κέντρο μας, την εσωτερική σιωπή, τόσο λιγότερο δύναμη έχουν ο νους και το εγώ να μας τραβήξουν προς τα κάτω και έξω, στην ταύτιση, στην γοητεία και τελικά τον ύπνο (της συνείδησης). Βέβαια αυτό δεν είναι δυνατόν όταν έχουμε να κάνουμε κάποια δραστηριότητα που απαιτεί προσοχή ή υπάρχει κίνδυνος για ατύχημα. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να κάνουμε ότι κάνουμε με απόλυτη προσοχή και συγκέντρωση, γεγονός που επίσης δεν αφήνει περιθώρια στο εγώ να λειτουργήσει μέσα μας. Αν έχετε προσέξει το εγώ μας λειτουργεί έντονα μέσα μας όταν είμαστε αδρανείς. Αργία μήτηρ πάσης κακίας λέει ένα αρχαίο γνωμικό (Σόλων).

ΤΡΟΠΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΑΜΕ ΤΗΝ ΤΑΥΤΙΣΗ & ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΞΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΥΤΕΠΙΓΝΩΣΗ

Εξ αιτίας λοιπόν του ότι η αυτεπίγνωση είναι μια πολύ λεπτή κατάσταση και εύκολα μπορεί να χάνεται και να πέφτουμε στην ταύτιση, θα πρέπει να είμαστε σε συνεχή ετοιμότητα και επαγρύπνηση για να την διατηρούμε ως κόρη οφθαλμού (την αυτεπίγνωση). Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να το πετύχουμε αλλά όλοι τους απαιτούν πρώτα από όλα όρεξη, μεράκι, μεγάλο ενδιαφέρον και υψηλό κίνητρο και δεύτερον σταθερή αποφασιστικότητα, αυτοπεποίθηση και σταθερή εξάσκηση.

Αναφέρω μερικούς βασικούς τρόπους για να παραμένουμε ή να επανερχόμαστε σε αυτεπίγνωση όταν το ξεχνάμε. Πολύ περιληπτικά βέβαια γιατί αυτό το θέμα χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη ανάλυση. Η  μη-ταύτιση και η αυτεπίγνωση όπως προανέφερα είναι στο επίκεντρο της άσκησης και σχετίζεται με όλα όσα κάνουμε και ασκούμαστε. Όποιον τρόπο ή τρόπους και να εφαρμόσουμε για να πετύχουμε την μη-ταύτιση, την αποταύτιση και την αυτεπίγνωση, θα πρέπει να τους αναπτύξουμε μέχρι να γίνουν συνήθεια και να γίνονται αυθόρμητα και χωρίς πολύ προσπάθεια. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Και βέβαια τους ασκούμε μέχρι να φτάσουμε στο τέλος, την αυτοπραγμάτωση του Είναι.

Μπορούμε να αναπτύξουμε την αυτεπίγνωση: με ασκήσεις συγκέντρωσης, διαλογισμού, αναπνοών, χάθα γιόγκα και αυτοέρευνας στο χώρο μας ή σε όποιο χώρο έχουμε διαθέσιμο (όπως και έξω, σε ένα πάρκο στην πόλη για παράδειγμα). Σε ήρεμη σταθερή στάση ερευνούμε και ενδυναμώνουμε την αυτεπίγνωση. Αυτό αποτελεί την βάση για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε την αυτεπίγνωση και σε σε όλη την διάρκεια της ημέρας σε όλες τις συνθήκες της καθημερινότητας.

Συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε κάποια από αυτές ή συνδυασμό αυτών των ασκήσεων σε όλη την διάρκεια της ημέρας για να σταματάμε την ταύτιση και να παραμένουμε και να εμβαθύνουμε συνεχώς στην αυτεπίγνωση. Επαναλαμβάνουμε για παράδειγμα νοερά ένα μάντρα ή το όνομα μιας από τις απόψεις του Θεού (Κρίσνα, Σίβα, Ιησούς Χριστός), ή κάποια μεγάλη ρήση από τις Ουπανισάδες για όσους έχουν κλίση προς τον απρόσωπο Θεό, όπως ‘’Είμαι Μπράμαν’’, παραμένουμε σε συνεχή επαφή με την αναπνοή, συνδυάζουμε την αυτεπίγνωση και το μάντρα με το περπάτημα ή την αναπνοή. Διατηρούμε τις αισθήσεις υπό έλεγχο και τον νου μας συγκεντρωμένο σε κάτι, διότι αλλιώς πολύ εύκολα μπορεί να ξεχαστούμε και να κοιμηθούμε. 

Οι ερωτήσεις και η αμφισβήτηση των σκέψεων και των συναισθημάτων ως αληθινά και ως δικά μας είναι επίσης ένα από τα αποτελεσματικότερα μέσα να σταματήσουμε την ταύτιση και να επανέλθουμε σε αυτεπίγνωση. Εδώ θέλω να ξεκαθαρίσω ότι η ταύτιση δεν έχει μόνο μία άποψη, δηλαδή την άποψη ότι ξεχνιόμαστε, και έχουμε γίνει ένα με τις σκέψεις, το συναίσθημα ή τα εξωτερικά αντικείμενα αλλά και την έννοια της λανθασμένης αντίληψης, όπως για παράδειγμα η ψευδαισθησιακή αντίληψη ότι είμαστε το σώμα. Επίσης έχει την έννοια της έλξης και της δύναμης με την οποία η σκέψη, το συναίσθημα ή το αντικείμενο τραβάει την προσοχή μας σαν μαγνήτης προς αυτό και μας κάνει να ταυτιστούμε και να γοητευτούμε από αυτό. Αυτή η δυνατή έλξη και γοητεία που ασκούν τα αντικείμενα και οι σκέψεις στο εγώ μας, μας εμποδίζει να παραμείνουμε σε αυτεπίγνωση.

 

Σκοπός αυτών των ερωτήσεων είναι πρώτα από όλα να έρθουμε σε κατάσταση έντονης προσοχής και να συνειδητοποιήσουμε πλήρως την κατάσταση, και δεύτερον να στρέψουμε την προσοχή μας και το νου μας προς το κέντρο μας και να έρθουμε σε αυτεπίγνωση.

Ερωτήσεις που μπορούμε να κάνουμε είναι: Σε ποιόν αναδύεται αυτή η σκέψη; Το ίδιο κάνουμε και για το συναίσθημα και τα αντικείμενα. Σε ποιόν αναδύεται ο θυμός; Η φυσική απάντηση είναι: Σε εμένα. Τότε ρωτάμε, Ποιός είμαι; Και στρέφω την προσοχή μου προς τα μέσα στο κέντρο μου. Άλλη ερώτηση που μπορούμε να κάνουμε σε σχέση με κάτι που σκεπτόμαστε είναι: Που υπάρχει αυτό αν δεν το σκέφτομαι; Και μένουμε σε αναρώτηση και σε κατάσταση έντονης προσοχής. Αν υπάρχει εσωτερική φλυαρία ή μια συναισθηματική κατάσταση που πάει να μας ταυτίσει ρωτάμε: Τι με εμποδίζει αυτό να ΄είμαι; ¨όταν το λέμε αυτό αποκτάμε μια απόσταση από τις σκέψεις ή το συναίσθημα και ερχόμαστε σε αυτοεπίγνωση.

Αν είμαστε σε αυτεπίγνωση και έλκεται η προσοχή και ο νους μας από κάποια εξωτερική εντύπωση (γυναίκα, τρόφιμα σε σουπερ μάρκετ, ρούχα σε βιτρίνες κ.λπ.), τότε εφαρμόζουμε διάφορους τρόπους να εμποδίσουμε την ταύτιση, όπως η πρατυαχάρα (αποτράβηξη της προσοχής από τις αισθήσεις), να αποτραβήξουμε το βλέμμα μας από εκεί, η μετατροπή των εντυπώσεων μέσω κάποιων άλλων σκεπτομορφών (μια από τις πιο αποτελεσματικές που ξέρω είναι να αναλύσουμε το αντικείμενο στα μέρη του), η προσευχή, η επανάληψη του μάντρα κ.λπ.

Βέβαια είναι απαραίτητο για όλα τα ελαττώματα (υπερηφάνεια, απληστία, λαιμαργία, ζήλια, λαγνεία, …) τις επιθυμίες και τα αρνητικά συναισθήματα να κάνουμε καθημερινά κάποια ειδική εργασία και πρακτική στο χώρο μας, για να τα κατανοήσουμε και να τα διαλύσουμε. Δεν είναι αρκετή από μόνη της η αυτεπίγνωση για να διαλύσουμε τα διάφορα εγώ. Η μη ταύτιση δεν τα δίνει τροφή να μεγαλώσουν και έτσι αδυνατίζουν σταδιακά, αλλά επειδή στα πρώτα χρόνια είναι αδύνατη ή μη ταύτιση, τα τρέφουμε συνεχώς, οπότε η λίγη και αβαθής ικανότητα αυτεπίγνωσης δεν είναι αρκετή από μόνη της για να τα διαλύσουμε. Και για όσο είναι μέσα μας ζωντανά θα μας εμποδίζουν και στην αυτεπίγνωση και στον να εμβαθύνουμε στο διαλογισμό. Συνεπώς θα πρέπει να εργαστούμε συστηματικά με την διάλυση τους, χρησιμοποιώντας μια ποικιλία μεθόδων.

Αυτεπίγνωση, αυτοπαρατήρηση, διάκριση, απόσπαση, αυτοέρευνα, στοχασμός, κατανόηση και διάλυση του εγώ είναι αναπόσπαστα και αναμφισβήτητα μέρη της πνευματικής άσκησης.

ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗ 

Σκοπός μας είναι μέσω του διαλογισμού και του σαμάντι να προσηλώσουμε το νου σταθερά στο κέντρο μας, στην πηγή μας. Όταν βαθαίνει η απορρόφηση στο κέντρο μας στην εσωτερική σιωπηλή παρουσία, οι εξωτερικές αντιλήψεις και το σώμα χάνονται από το πεδίο επίγνωσης μας. Βέβαια ο βαθύς διαλογισμός και το σαμάντι επιτυγχάνονται σταθερά και θεληματικά όταν ο νους έχει πια εξαγνιστεί και έχει γίνει κυρίως σαττβικός, όχι πριν. Χρειάζονται πολλά χρόνια προετοιμασίας και άσκησης για να φτάσει κάποιος να μετατρέψει το νου του σε ένα υπάκουο και ικανότατο εργαλείο που θα μπορεί εύκολα και αβίαστα να μπαίνει σε βαθύ διαλογισμό και σαμάντι. 

Η τέλεια απορρόφηση του νου στην πηγή του (το Είναι μας) και η πλήρης ταύτιση του με αυτή, μέσα από συνεχή διαλογισμό και το σαμάντι, καταλήγει στην πλήρη εξάλειψη του εγώ και του εγωϊκού νου. Ο άνθρωπος πεθαίνει ως ένα εγώ ταυτισμένο με το σώμα και τον νου και γίνεται ένα με το Είναι. Η θέληση του γίνεται ένα με την θέληση του Είναι του, του Πατέρα, όπως το εξέφρασε ο Ιησούς από την Ναζαρέτ. Ο Θεός γίνεται άνθρωπος και ο άνθρωπος θεοποιείται. Αυτός είναι και ο τελικός σκοπός της αυτογνωσίας και της πνευματικότητας. 

Σας προτείνω να διαβάσετε επίσης  Η ΤΑΥΤΙΣΗ & Η ΑΥΤΕΠΙΓΝΩΣΗ