Το κενό ανάμεσα στις σκέψεις και η επίγνωση του Είναι
Θα έχετε ακούσει ότι μπορεί να βιώσουμε τον παρατηρητή (δηλαδή τον αληθινό μας Εαυτό, την σιωπηλή παρουσία μέσα μας) στο κενό ανάμεσα σε δύο σκέψεις, και επίσης ότι οι σκέψεις σκεπάζουν τον αληθινό μας Εαυτό και ότι θα πρέπει να μεγαλώσουμε το κενό ανάμεσα στις σκέψεις ή να σταματήσουμε τις σκέψεις για να αποκτήσουμε επίγνωση του Εαυτού μας.
Παρότι το να μην υπάρχουν σκέψεις, είναι η καλύτερη συνθήκη να αντιληφθούμε τον αληθινό μας Εαυτό (την σιωπηλή παρουσία μέσα μας), δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση, αφού ο Εαυτός μας είναι διαφορετικός από τις σκέψεις, πέρα από τις σκέψεις και πέρα από το κενό ανάμεσα στις σκέψεις. Το κενό ανάμεσα στις σκέψεις είναι το νοητικό διάστημα και όχι η αληθινή μας φύση που είναι πιο λεπτοφυής από το νοητικό διάστημα. Όπως στο εξωτερικό διάστημα εμφανίζονται τα αντικείμενα των αισθήσεων, έτσι και στο νοητικό διάστημα εμφανίζονται οι σκέψεις. Οπότε το κενό ανάμεσα στις σκέψεις δεν είναι ο παρατηρητής, ούτε ο αληθινός Εαυτός μας αλλά το νοητικό διάστημα. Ο αληθινός Εαυτός μας είναι διαφορετικός και πιο λεπτοφυής από το νοητικό διάστημα, το οποίο παρατηρεί όπως και τις σκέψεις.
Να θυμάστε ότι ο Εαυτός μας δεν είναι αντικείμενο παρατήρησης αλλά το υποκείμενο παρατήρησης. Συνεπώς δεν μπορούμε να παρατηρούμε τον Εαυτό μας, αλλά να είμαστε ο Εαυτός μας. Το κενό ανάμεσα στις σκέψεις, είναι αντικείμενο παρατήρησης, συνεπώς δεν μπορεί να είμαστε το κενό που παρατηρούμε.
Να θυμάστε ότι ο Εαυτός μας δεν είναι αντικείμενο παρατήρησης αλλά το υποκείμενο παρατήρησης. Συνεπώς δεν μπορούμε να παρατηρούμε τον Εαυτό μας, αλλά να είμαστε ο Εαυτός μας. Το κενό ανάμεσα στις σκέψεις, είναι αντικείμενο παρατήρησης, συνεπώς δεν μπορεί να είμαστε το κενό που παρατηρούμε.
Μπορούμε δηλαδή να παρατηρούμε τις σκέψεις και το κενό ανάμεσα στις σκέψεις, (όπως κάνουμε με τα εξωτερικά αντικείμενα και το εξωτερικό κενό), χωρίς να χάνουμε την επίγνωση του αληθινού Εαυτού μας (της εσωτερικής σιωπηλή παρουσίας). Δεν είναι η παρουσία των εξωτερικών αντικειμένων και των σκέψεων που μας εμποδίζει να αντιληφθούμε τον Εαυτό μας, αλλά είναι η ταύτιση με τα εξωτερικά αντικείμενα και τις σκέψεις (τα συναισθήματα επίσης) που μας εμποδίζουν να έχουμε ξεκάθαρη επίγνωση του αληθινού Εαυτού μας. Εμπόδιο είναι η μη αγνότητα του νου, η προσκόλληση στα αντικείμενα και στις σκέψεις και η έλλειψη διάκρισης. Η ριζική αιτία που δεν αντιλαμβανόμαστε τον αληθινό μας Εαυτό είναι το κατώτερο ρατζασοταμασικό εγώ, αφού αυτό είναι ο παράγοντας που δημιουργεί όλες τις ταυτίσεις με τος σκέψεις, τα εξωτερικά αντικείμενα, τα συναισθήματα και δημιουργεί ένα ‘πέπλο’ που σκεπάζει τον αληθινό μας Εαυτό (την σιωπηλή παρουσία).
Για να παρατηρούμε τις σκέψεις και τα συναισθήματα επίσης, θα πρέπει να είμαστε σε κατάσταση εγρήγορσης, προσοχής, να μην είμαστε ταυτισμένοι με τις σκέψεις και να μην έχουμε ξεχαστεί σε αυτές. Αλλά για να μην ταυτιστούμε με τις σκέψεις πρέπει να έχουμε μια άγκυρα να πιαστούμε. Χωρίς κάποιο σταθερό σημείο είναι πολύ εύκολο να χανόμαστε στις σκέψεις και τα συναισθήματα ( αυτά συνήθως εκδηλώνονται μαζί με τις σκέψεις). Αυτή η άγκυρα μπορεί να είναι η αναπνοή μας, ένα μάντρα ή ακόμη καλύτερα (αν μπορούμε να το κάνουμε) η σιωπηλή παρουσία που είναι πέρα από τις σκέψεις και πέρα από το κενό ανάμεσα στις σκέψεις. Το σταμάτημα των σκέψεων συμβαίνει φυσικά και εύκολα όταν αποτραβηχτούμε μέσα μας, στο κέντρο μας, στην εσωτερική σιωπηλή παρουσία, εκεί όπου η σκέψη δεν φτάνει. Αυτό όμως προϋποθέτει την γνώση και την ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε την εσωτερική σιωπή που είναι πέρα από τις σκέψεις και το κενό ανάμεσα στις σκέψεις.
ΣΧΟΛΙΟ: Σε σχέση με την αναπνοή το μάντρα, το μάντρα πέρα από το ότι μας βοηθάει να μην ταυτιζόμαστε με τον νου έχει περισσότερα πλεονεκτήματα και οφέλη. Μπορούμε επίσης να συνδυάσουμε τα μάντρα με την αναπνοή.
Οι νέοι ασκούμενοι είναι δύσκολο να έχουν σαν σταθερή άγκυρα την εσωτερική σιωπή. Οι νεόφυτοι για να μην ταυτίζονται με τις σκέψεις και τα συναισθήματα, είναι προτιμότερο και πολύ πιο εύκολο για αυτούς, να έχουν στην αρχή σαν άγκυρα κάτι πιο χειροπιαστό όπως η αναπνοή ή ένα μάντρα. Παρά ταύτα είναι απαραίτητο να ερευνήσουν λεπτομερώς τον εαυτό τους ώστε να αποκτήσουν επαφή με την εσωτερική σιωπή που είναι πέρα από τις σκέψεις και να εδραιωθούν σταδιακά σε αυτήν με την βοήθεια του μάντρα και της αναπνοής. Είναι σημαντικό να έχουμε επίγνωση της εσωτερικής σιωπηλής παρουσίας και να εδραιωθούμε σε αυτή, διότι εκτός του ότι μας βοηθάει να απεμπλακούμε πιο εύκολα από κάθε άλλο τρόπο από την ταύτιση με τον νου, είναι και ο μόνος τρόπος να ζούμε ελεύθεροι από το εγώ, με πληρότητα, αγάπη και ειρήνη. Αλλά για να γίνει αυτή η έρευνα της αληθινής μας φύσης και να μπορούμε να καταφεύγουμε σε αυτή με ευκολία απαιτείται ο εξαγνισμός του νου, η αύξηση της σάττβα ποιότητας (γκούνα) στον νου, η διάλυση των εγωϊκών τάσεων, η καθημερινή εξάσκηση στην εγρήγορση, την συγκέντρωση και στην αυτοπαρατήρηση και η ανάπτυξη της διάκρισης.
Για να αποκτήσουμε επίγνωση του αληθινού μας εαυτού (του παρατηρητή όπως συνηθίζεται να λέγεται), είναι σημαντικότερο να ερευνήσουμε άμεσα τι είναι ο αληθινός Εαυτός μας και πως μπορούμε να ερχόμαστε σε συνειδητή επαφή με Αυτόν, παρά να παρατηρούμε τις σκέψεις και να μεγαλώνουμε το κενό ανάμεσα στις σκέψεις,. Είναι σημαντικό βέβαια να αναπτύξουμε την ικανότητα της συγκέντρωσης, της απάθειας (αδιαφορίας για τις αισθητηριακές απολαύσεις και εμπειρίες), και της σταθερότητας στον νου, ώστε να μπορούμε να παραμένουμε σταθερά στον Εαυτό μας. Χωρίς αυτές τις ικανότητες εύκολα θα μας έλκουν οι σκέψεις και θα ταυτιζόμαστε με αυτές και έτσι θα ονειρευόμαστε ξύπνιοι. Είναι βέβαιο ότι κάτι μέσα μας αρέσκεται στις σκέψεις και βρίσκει κάποιο ενδιαφέρον σε αυτές και για αυτό τις παράγει σκέψεις και ταυτίζεται με αυτές. Χωρίς την εξάλειψη της επιθυμίας, της υπερηφάνειας και των συναισθημάτων (που είναι οι κύριοι παράγοντες που ενεργοποιούν τις σκέψεις) είναι δύσκολο να απαλλαγούμε από τις σκέψεις. Γι’ αυτό είναι θεμελιώδες να εργαστούμε συστηματικά με την διάλυση τω επιθυμιών, της υπερηφάνειας και των αρνητικών συναισθημάτων.
Είναι δεδομένο ότι σε κατάσταση απροσεξίας και ταύτισης δεν μπορούμε να έχουμε επίγνωση του Εαυτού μας (εσωτερικής σιωπηλής παρουσίας) ούτε μπορεί να γίνει οποιαδήποτε εργασία ή έρευνα με τον εαυτό μας. Το ίδιο ισχύει και όταν ο νους είναι, ταραγμένος, άστατος, και διασπασμένος. Όμως όλα αυτά συμβαίνουν συχνά και εύκολα, σε ένα νου που υπερτερούν η ράτζας και τάμας ποιότητες (Γκούνας) και είναι δυνατές οι εγωϊκές τάσεις. Οπότε ο εξαγνισμός του νου από τις εγωϊκές τάσεις, τις ράτζα και τάμας ποιότητες και η σαττβική ζωή είναι καθοριστικοί παράγοντες στην προσπάθεια μας να αποταυτιστούμε από τις σκέψεις, να αναγνωρίσουμε την αληθινή μας φύση και να παραμένουμε όσο γίνεται περισσότερο σε επίγνωση αυτής.
ΤΟ ΕΓΩ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΕΠΛΟ ΠΟΥ ΣΚΕΠΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΙΝΗ ΜΑΣ ΦΥΣΗ
Αυτό που σκεπάζει τον Εαυτό μας είναι πρωτίστως το εγώ, παρά οι σκέψεις από μόνες τους. Είναι το ρατζασοταμασικό εγώ που δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι είμαστε το σώμα και όλες τις ταυτίσεις (με τις σκέψεις, συναισθήματα, εξωτερικά αντικείμενα) και επίσης ένα πέπλο που καλύπτει τον Εαυτό (την εσωτερική σιωπηλή παρουσία). Το εγώ είναι ένα ενεργειακό πεδίο που σαν ένα πέπλο σκεπάζει τον αληθινό μας Εαυτό, και αυτό το πέπλο γίνεται πιο πυκνό από τις σκέψεις (τις μηχανικές ψυχαναγκαστικές σκέψεις), τις επιθυμίες και τα συναισθήματα και βέβαια την ταύτιση μας με αυτά.
Όπως η πυκνή ομίχλη κρύβει το φως του ήλιου και τον ίδιο τον ήλιο έτσι και το εγώ σαν μια ενεργειακή ομίχλη σκοτεινιάζει τον νου και κρύβει τον ήλιο της Συνειδητότητας (ο αληθινός Εαυτός). Όσο αραιώνει η ομίχλη τόσο το φως το φως του ήλιου γίνεται πιο φανερό και λαμπερό και τόσο ο ίδιος ο ήλιος γίνεται πιο φανερός. Παρόμοια όσο διαλύεται το εγώ με την άσκηση τόσο γίνεται το πέπλο πιο λεπτό και τόσο η θέαση του Εαυτού μας ευκολότερη και καθαρότερη.
Αφού το εγώ είναι ο κύριος παράγοντας που κρύβει τον Εαυτό και άμεσα (ως πέπλο) αλλά και έμμεσα μέσα από την ταύτιση που προκαλεί με τις σκέψεις τα συναισθήματά κ.λπ., τότε είναι περισσότερο σημαντικό να μελετήσουμε την φύση του εγώ για να ξεπεράσουμε το πέπλο και να αποκτήσουμε επίγνωση του Εαυτού μας, παρά τις σκέψεις. Η μελέτη των σκέψεων και των συναισθημάτων είναι επίσης σημαντική για να ανακαλύψουμε, να κατανοήσουμε και να εξαλείψουμε τα ελαττώματα και τους προγραμματισμούς που προκαλούν τις σκέψεις και τα συναισθήματα, όχι όμως για να αναγνωρίσουμε τον αληθινό μας Εαυτό για να αποκτήσουμε επίγνωση του.
Επισημαίνω ξανά, ότι για ερευνήσουμε τον εαυτό μας σε βάθος, χρειάζεται να είμαστε σε εγρήγορση, προσοχή και να υπάρχει ηρεμία στον νου (ηρεμία δεν σημαίνει απόλυτη απουσία σκέψεων), ώστε να μπορούμε να κοιτάξουμε μέσα μας με καθαρότητα και να λειτουργήσει η διάκριση, και έτσι να μπορέσουμε να ξεχωρίσουμε (διακρίνουμε) τον αληθινό μας Εαυτό από το εγώ. Χρειάζεται να παρατηρήσουμε ξανά και ξανά (χρειάζεται αφιέρωση) με προσοχή και διάκριση πως ταυτιζόμαστε με το εγώ και αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ως το εγώ, πως το εγώ μας ταυτίζει με τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις φαντασίες κ.λπ., πως τραβάει όλη την προσοχή επάνω του και πως σκεπάζει την σιωπηλή παρουσία.
Σε αυτήν την αυτοέρευνα όπλα μας είναι η προσοχή, η καθαρή αντίληψη και η διάκριση καθώς και η ορθή και κατάλληλη γνώση. Η βοήθεια και η παρουσία δασκάλου επιταχύνει αυτήν την προσπάθεια και με την γνώση του αλλά κυρίως με τις ειρηνικές σαττβικές δονήσεις του που μέσω αντήχησης ανεβάζουν τον νου μας σε ένα ανώτερο επίπεδο καθαρότητας και αντίληψης.
Επισημαίνω όμως για αποφυγή κάποιας παρανόησης, ότι για να αντιληφθούμε καθαρά την εσωτερική σιωπηλή παρουσία (ο αληθινός Εαυτό μας), και ακόμη περισσότερο για να απορροφηθούμε πλήρως σε αυτή και να βιώσουμε τον Εαυτό μας πλήρως και χωρίς παρεμβολές και τελικά να φτάσουμε στην Αυτοπραγμάτωση απαιτείται η τέλεια γαλήνη και η ακινησία του νου, που προϋποθέτει πλήρη απουσία σκέψεων.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όταν υπάρχουν σκέψεις δεν μπορούμε να βιώνουμε την αληθινή μας φύση (αν και όχι το ίδιο βαθιά, όπως συμβαίνει στην απουσία σκέψεων και την αυθόρμητη ακινησία του νου). Το ίδιο ισχύει και με την αντίληψη του κόσμου μέσα από τις αισθήσεις. Δηλαδή η αντίληψη του κόσμου δεν είναι από μόνη της εμπόδιο στο να έχουμε επίγνωση του αληθινού μας Εαυτού (εσωτερικής σιωπηλής παρουσίας). Η ταύτιση όμως με αυτό που αντιλαμβανόμαστε μέσω από τις αισθήσεις είναι εμπόδιο. Αν η αντίληψη του κόσμου και οι σκέψεις ήταν πράγματι εμπόδιο, τότε οι δάσκαλοι που κάνουν έργο, θα πρέπει να χάνουν την θέαση του Εαυτού τους όταν μιλάνε στον κόσμο ή όταν αντιλαμβάνονται τον κόσμο, πράγμα που δεν ισχύει.
Συνεπώς το κύριο πρόβλημα που δεν έχουμε επίγνωση του Εαυτού μας και δεν παραμένουμε σταθεροί σε αυτό, είναι το εγώ το ίδιο, ο ταραγμένος νους, (η έντονη ροή σκέψεων φορτισμένες με συναίσθημα, επιθυμία, κ.λπ.) και η ταύτιση μας με τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις συγκινήσεις, την επιθυμία και τα εξωτερικά αντικείμενα.
Η ταραχή του νου συμβαίνει από τις εγωϊκές σκέψεις, δηλαδή σκέψεις φορτισμένες με συναίσθημα, επιθυμία, ή κάποια εγωϊκή τάση ζήλια-υπερηφάνεια-απληστία κ.λπ.), από τα αρνητικά συναισθήματα, την επιθυμία, τις εγωϊκές τάσεις (απληστία, ζήλια, κακεντρέχεια, υπερηφάνεια κ.λπ.). Ρίζα-αιτία και παράγοντας της ταύτισης με τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τα εξωτερικά αντικείμενα, καθώς αιτία της διάσπασης και της ταραχής του νου, είναι το ρατζασοταμασικό εγώ με το οποίο είμαστε ταυτισμένοι (είμαστε ταυτισμένοι σημαίνει ότι αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας ως το εγώ, και εξ αιτίας της ταύτισης του εγώ με το σώμα αντιλαμβανόμαστε ότι είμαστε το σώμα, ότι ο εαυτός μας είναι το σώμα).
Σε σύνοψη
Έλλειψη εγρήγορσης, απροσεξία, ταύτιση, ταραχή και διάσπαση του νου, έλλειψη διάκρισης, μη καθαρή αντίληψη, και έλλειψη γνώσης και το εγώ είναι οι αιτίες μη επίγνωσης της αληθινής μας φύσης και όχι οι σκέψεις από μόνες τους.
Γνωρίζοντας ότι αυτές είναι οι αιτίες της μη επίγνωσης του Εαυτού (σιωπηλής παρουσίας) θα πρέπει να αναπτύξουμε τις αντίστοιχες ικανότητες:
· Να αναπτύξουμε την ικανότητα να παραμένουμε σε εγρήγορση και προσοχή
· Να μάθουμε να σταματάμε την ταύτιση ή να μην επιτρέπουμε να συμβεί η ταύτιση, Αυτό προϋποθέτει να ερευνήσουμε τι είναι η ταύτιση, και πως συμβαίνει η ταύτιση.
· Να γίνουμε ικανοί να διατηρούμε τον νου ήρεμο και σε συχνότητα και σε ποσότητα και σε ποιότητα.
· Να αναπτύξουμε τη ικανότητα της διάκρισης.
· Να ελευθερώσουμε τον νου μας από τις εγωϊκές τάσεις, τις επιθυμίες και τα αρνητικά συναισθήματα.
· Να αποκτήσουμε ορθή γνώση (θεωρητική, αλλά κυρίως μέσω συνεχούς αυτοπαρατήρησης) για το τι είναι η ταύτιση, το εγώ, ο νους και τι είναι ο Εαυτός (εσωτερική σιωπηλή παρουσία, Συνειδητότητα).
· Να μάθουμε και να εξασκήσουμε μεθόδους για να ερευνήσουμε την φύση του Εαυτού μας και να αναπτύξουμε την ικανότητα να παραμένουμε σε αυτεπίγνωση .
· Να κάνουμε πρακτική σε μέρη με υψηλές δονήσεις (στην φύση, σε πνευματικά κέντρα δασκάλων, σε ιερά μέρη, π.χ. Παρθενώνας, Δελφοί) και στην παρουσία προχωρημένων μαθητών και ακόμη περισσότερο φωτισμένων δασκάλων αν είναι δυνατόν.
