ΑΠΟΣΠΑΣΗ-ΜΗ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΣΗ

ΑΠΟΣΠΑΣΗ-ΜΗ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΣΗ (ΒΕΪΡΑΓΚΙΑ)

By Sri Swami Sivananda

 Η συνεχής επαγρύπνηση είναι απαραίτητη, εάν επιθυμείτε να έχετε  γρήγορη πνευματική πρόοδο. Μην επαναπαύεστε αρκούμενοι σε μια μικρή επιτυχία ή πρόοδο στο μονοπάτι ή λίγη ηρεμία του νου, λίγη ικανότητα συγκέντρωσης του νου, μερικά οράματα αγγέλων, ή πνευματικές δυνάμεις, λίγη ικανότητα στην ανάγνωση της σκέψης κ.λ.π. Υπάρχουν ακόμα υψηλότερες κορυφές για να ανέβετε και υψηλότερες περιοχές για να σκαρφαλώσετε.

Η έλξη για τα αντικείμενα και οι προσκολλήσεις διάφορων ειδών καθιστούν ένα άτομο δέσμιο σε αυτόν τον κόσμο. Η απάρνηση όλων των έλξεων και το σπάσιμο όλων των δεσμών αποτελούν την πραγματική απάρνηση. Εκείνος ο γιόγκι που είναι ελεύθερος από την έλξη και τις προσκολλήσεις απολαμβάνει την άπειρη ευδαιμονία και την ανώτατη χαρά και ειρήνη.

Ήρθατε μόνοι. Ήρθατε γυμνοί. Ήρθατε κλαίγοντας. Θα φύγετε μόνοι. Θα φύγετε κλαμένοι. Γιατί τότε είστε υπερήφανοι για τους τίτλους σας, τα πλούτη και τις γνώσεις σας;

Γίνετε ταπεινοί και πράοι. Θα κατακτήσετε ολόκληρο τον κόσμο μέσω της ταπεινότητας. Γίνετε αγνοί στη σκέψη, το λόγο και την πράξη. Αυτό είναι το μυστικό της πνευματικής ζωής.

Ένα γεμάτο πάθη άτομο βρίσκει πολλή ευχαρίστηση σε αυτόν τον κόσμο. Τρέχει πίσω από τα χρήματα και τις γυναίκες. Ο νους του είναι ξετρελαμένος, διεστραμμένος και θολωμένος. Φτωχέ άνθρωπε, δεν ξέρεις τι πραγματικά κάνεις. Αλλά σε έναν γιόγκι, σε ένα άτομο με διάκριση, αυτός ο κόσμος είναι μια φωτιά και καίει. Είναι ένας τεράστιος φούρνος στον οποίο όλα τα όντα ψήνονται.

Προσπαθήστε, όσο μικρός και να είναι ο ρυθμός που αναπτύσσεστε, για να επιτύχετε τον ύψιστο στόχο της ζωής, που είναι η συνειδητοποίηση της αληθινής σας φύσης, του Άτμαν (Συνειδητότητα), η οποία δίνει την αθανασία, την ευδαιμονία και την ειρήνη.

Δύο πράγματα είναι βασικά για να επιτύχουμε τον έλεγχο του νου, η εξάσκηση και η απόσπαση.

Ο  ήχος και τα άλλα αντικείμενα των αισθήσεων κάνουν τον νου να κινείται προς τα έξω. Ο νους έλκεται προς τα εξωτερικά αντικείμενα από την δύναμη της επιθυμίας. Πείθοντας κανείς τον εαυτό του για την απατηλότητα των αισθητηριακών αντικειμένων μέσω της διερεύνησης της φύσης τους και καλλιεργώντας την αδιαφορία για τα αντικείμενα του κόσμου, ο νους μπορεί να συγκρατηθεί και να στραφεί προς τον τον αληθινό Εαυτό (Άτμαν, Ψυχή, Συνειδητότητα) και να κατοικεί τελικά σε Αυτόν (Άτμαν). 

Η αξία αυτής της πρακτικής της γιόγκα, είναι ότι ο γιόγκι αποκτά (βιώνει) την ειρήνη του πνευματικού του Εαυτού (Άτμαν ,Συνειδητότητα). Η εξάσκηση συνίσταται στην συνεχή επανάληψη της ίδιας ιδέας ή σκέψης αναφορικά με οποιοδήποτε αντικείμενο. Με συνεχή στοχασμό και άσκηση της θέλησης, θα πρέπει να δοθούν υποδείξεις στον υποσυνείδητο νου να μην αναζητά τον συνεχώς μεταβαλλόμενο εξωτερικό κόσμο αλλά τον αμετάβλητο στο εσωτερικό.

Θα πρέπει να εξασκήσεις εντατικά την επαγρύπνηση και να αδράξεις τις ευκαιρίες όταν ο νους κατοικεί στα αισθητηριακά αντικείμενα και να του προτείνεις νέα νοήματα και εξηγήσεις ώστε να τον κάνεις να αλλάξει την στάση του προς αυτά με απώτερο σκοπό να τον κάνεις να αδιαφορήσει και να αποτραβηχτεί τελείως από αυτά.

Το κύριο χαρακτηριστικό του νου όταν είμαστε ξύπνιοι  (στην διάρκεια τηε ημέρας) είναι να απασχολείται με κάποιο αντικείμενο. Ποτέ δεν μένει άδειος. Ο νους μπορεί να συγκεντρώνεται σε ένα αντικείμενο την κάθε φορά. Ο νους αλλάζει συνέχεια τα αντικείμενα που είναι απασχολημένος και για αυτό είναι ανήσυχος. Είναι ορμητικός, δυνατός και δύσκολο να ενδώσει (να σταματήσει να σκέφτεται και να τρέχει προς τα αντικείμενα). Είναι δύσκολο να συγκρατηθεί όπως ο άνεμος.

Αυτός είναι ο λόγος που ο Πατάντζαλι Μαχάρσι λέει ότι η πρακτική πρέπει να είναι σταθερή και συνεχής και πρέπει να γίνει με μεγάλη πίστη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Δεν πρέπει να δείξεις καμία χαλαρότητα σε οποιοδήποτε στάδιο της πρακτικής.

Η αναχαίτιση του νου δεν έρχεται σε μια μέρα, αλλά με μακρόχρονη και συνεχή πρακτική με ζήλο και ενθουσιασμό. Η πρόοδος στην γιόγκα γίνεται προοδευτικά. Πολλοί άνθρωποι σταματούν την πρακτική της συγκέντρωσης μετά από λίγο χρόνο, επειδή δεν βλέπουν καμία σαφή πιθανότητα να αποκτήσουν ψυχικές δυνάμεις. Γίνονται ανυπόμονοι. Κάνουν λίγα και περιμένουν πολλά. Αυτό είναι άσχημο. Κάνοντας οποιοδήποτε είδος πρακτικής σπασμωδικά δεν θα φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η άμεση εμπειρία είναι ο σκοπός της ζωής. Αν και η προσπάθεια ή η πρακτική είναι δυσάρεστη στην αρχή εν τούτοις φέρνει ύψιστη χαρά στο τέλος.

Ο Κρίσνα λέει στον Αρτζούνα: « Η ύψιστη χαρά είναι για αυτόν τον γιόγκι, του οποίου ο νους είναι ειρηνικός, του οποίου η παθιασμένη φύση είναι κυριαρχημένη, ο οποίος είναι αναμάρτητος και ή φύση του ένα με το αιώνιο (Συμπαντική Συνειδητότητα).

Έλεγξε τις αισθήσεις του. Ηρέμησε το νου σου. Σταμάτησε τις σκέψεις που στριφογυρίζουν στο νου. Στερέωσε το νου στον λωτό της καρδιάς. Συγκεντρώσου, διαλογίσου. Συνειδητοποίησε τον αληθινό Εαυτό (Άτμαν) διαισθητικά άμεσα αυτήν την στιγμή και απόλαυσε την μακαριότητα του Εαυτού.

Να έχεις σταθερή και αμετακίνητη πίστη στην ύπαρξη του Θεού, την ύψιστη την αθάνατη ευφυή Αρχή ή Ουσία που υπάρχει στις τρεις περιόδους του χρόνου (παρελθόν ,παρόν και μέλλον). Αυτός δεν έχει ούτε αρχή ούτε μέση ούτε τέλος. Είναι απόλυτη ύπαρξη, απόλυτη γνώση και απόλυτη μακαριότητα.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΟΣΠΑΣΗ

Απόσπαση είναι η νοητική αποσύνδεση από όλες τις επαφές με τον κόσμο.  

Η απόσπαση είναι το αντίθετο της επιθυμίας. Είναι μη προσκόλληση. Είναι αδιαφορία για τα αντικείμενα των αισθήσεων τώρα και πάντα.

 Κάποιος μπορεί να ζει στον κόσμο και να εκτελεί όλα τα καθήκοντα του με τέλεια απόσπαση. Μπορεί να είναι οικογενειάρχης. Μπορεί να ζει με οικογένεια και παιδιά. Αλλά την ίδια στιγμή μπορεί να έχει τέλεια νοητική απόσπαση. Μπορεί να ασκεί την πνευματική του πειθαρχία. Εκείνος ο οποίος έχει τέλεια νοητική απόσπαση ενώ παραμένει στον κόσμο είναι πραγματικά ένας ήρωας. Είναι πολύ καλύτερος από ένα αναχωρητή που ζει στις σπηλιές των Ιμαλαΐων γιατί έχει να αντιμετωπίσει τους αναρίθμητους πειρασμούς της ζωής κάθε στιγμή.

ΕΙΔΗ ΑΠΟΣΠΑΣΗΣ

Η απόσπαση η γεννημένη από τη διάκριση (Βιβέκα, Viveka) είναι διαρκής  και παντοτινή. Δεν θα εγκαταλείψει τον το υποψήφιο καμία στιγμή. Η αντίληψη ότι όλα στον κόσμο είναι πλάνη (ψευδαισθήσεις) επιφέρει την απόσπαση ή αδιαφορία στγια τις απολαύσεις αυτού του κόσμου αλλά και των ουράνιων κόσμων επίσης.

Η απόσπαση η η γεννημένη από τη διάκριση είναι διαφορετική από την προσωρινή απόσπαση που έρχεται σε κάποιον που χάνει κάποιο αγαπημένο του πρόσωπο..

Τα ίδια πέντε είδη απόλαυσης των αισθητηριακών απολαύσεων (οι απολαύσεις των πέντε αισθήσεων, ακοή, όραση, όσφρηση, αφή, γεύση) επικρατούν στους ουράνιους κόσμους επίσης. Αλλά είναι πιο έντονες και πιο λεπτοφυείς. Οι αισθητηριακές απολάυσεις δεν μπορούν να δώσουν την πραγματική και μόνιμη ευτυχία σε κάποιον που έχει αναπτύξει την διάκριση (Viveki). Αυτός αποφεύγει όλες τις απολαύσεις του ουράνιου  κόσμου επίσης. Τις κλωτσά χωρίς έλεος. Γνωρίζει τις απολαύσεις των τριών κόσμων και είναι πεπεισμένος ότι είναι μόνο μια μόνη σταγόνα στον ωκεανό της ευδαιμονίας του Μπράχμαν (συμπαντική Συνειδητότητα).

Πράγματα που σου έδιναν πριν ευχαρίστηση εάν τώρα σε δυσαρεστούν αυτό είναι σημάδι ότι έχεις κάποιο βαθμό Απόσπασης.

Με την πρακτική και με την απόσπαση είναι που μπορεί να αναχαιτισθεί η κίνηση της σκέψης προς τα εξωτερικά αντικείμενα. Απλή αδιαφορία δεν εξυπηρετεί τον σκοπό αυτό. Η πρακτική είναι απαραίτητη.

Ο Κρίσνα λέει στον Αρτζούνα σχετικά με την πρακτική του έλεγχου του νου. ΜΠΑΓΚΑΒΑΤ ΓΚΙΤΑ ΚΕΦ.6 ΣΤΙΧ. 24- 27

24. Εγκαταλείποντας  ανεπιφύλακτα όλες τις επιθυμίες που γεννιούνται από τις σανκάλπας (σκέψη και φαντασία) και συγκρατώντας τελείως όλες τις αισθήσεις με το νου, από όλες τις μεριές

25. Λίγο–λίγο ας φθάσει στην ηρεμία με τη διάνοια σταθερά κρατημένη και κάνοντας το νου να εδραιωθεί στον Εαυτό (Άτμαν), ας μην σκέφτεται τίποτε.

26. Από οποιοδήποτε αιτία ο ανήσυχος, ασταθής νους ξεφύγει (από τη προσήλωση του στον Άτμαν), από εκείνη πρέπει να τον αναχαιτίσει και να τον φέρει κάτω από τον έλεγχο του Εαυτού μόνο.

27. Στ’ αλήθεια ύψιστη ευδαιμονία έρχεται σε αυτόν τον Γιόγκι του οποίου ο νους είναι απόλυτα ειρηνικός, με τα πάθη του γαληνεμένα, που είναι ελεύθερος από αμαρτίες, ο οποίος Μπράχμαν έχει γίνει.

Η απόσπαση εκλεπτύνει τον χοντροειδή αισθησιακό νου. Στρέφει το νου προς τα μέσα. Είναι το πιο σημαντικό προσόν για τον αναζητητή. Είναι το ένα και μοναδικό μέσο για να μπεις στο Νιρβικάλπα σαμάντι (Ύψιστο σαμάδι).

Η απόσπαση που είναι γεννημένη από την διάκριση είναι διαρκής και σταθερή.

Εάν με σοβαρότητα σκεφτείς τα διάφορα είδη πόνου σε αυτό τον υλικό κόσμο όπως γέννηση, θάνατος, ανησυχίες, θλίψεις, στεναχώριες, αρρώστιες, απώλειες, έχθρες, απογοητεύσεις, φόβοι, κ.λ.π. και την παροδικότητα και την φθαρτή φύση όλων των αντικειμένων του κόσμου η απόσπαση θα κάνει την εμφάνισης της.

Απαρνηθείτε τον κόσμο. Απαρνηθείτε (στο τέλος) την επιθυμία για απελευθέρωση. Απαρνηθείτε την ίδια την απάρνηση, τότε θα γίνεται Εκείνο (Συμπαντική Συνειδητότητα). Αγαπητέ αδελφέ εάν δεν έχεις αληθινή διαρκή απόσπαση δεν θα έχεις πνευματική πρόοδο. Χωρίς απόσπαση, όρκοι, αυτοπειθαρχίες λιτότητας, ενέργεια και διαλογισμός θα διαφεύγουν όπως το νερό από ένα τρύπιο ποτήρι. Να είσαι προσεκτικός. Δεν υπάρχει αλήθεια σπαθί πιο δυνατό από την απόσπαση για να κόψει όλα τα είδη προσκόλλησης σε αυτόν τον κόσμο. Κράτησε αυτό το σπαθί στο χέρι σου και προχώρησε εμπρός στο πνευματικό, μονοπάτι. Έτσι θα φτάσεις με ασφάλεια στον στόχο.

Πρέπει να προσπαθήσετε να κάνετε την πιο καλή σας προσπάθεια για να ελευθερωθείτε από κάθε επιθυμία από κάθε ευχαρίστηση και αυτή η απόσπαση μπορεί να αποκτηθεί μέσω της σταθερής αντίληψης του κακού που υπάρχει σε αυτά. Απόσπαση είναι απάρνηση για εγκόσμια επιτεύγματα. Είναι η αποστροφή των αισθητηριακών απολαύσεων στο παρόν και στο μέλλον.

Η ομορφιά, τα νιάτα, ο πλούτος όλα διαρκούν πολύ λίγο. Όλα είναι πρόσκαιρα, απαρνήσου τα χωρίς έλεος.Μόνο ο διψασμένος πίνει νερό, μόνο ο πεινασμένος τρώει. Το ίδιο μόνο εκείνος που είναι πεινασμένος και διψασμένος για τον Θεό θα πιει το νέκταρ της αθανασίας.

Η απόσπαση δεν είναι απλά η εγκατάλειψη των κοινωνικών καθηκόντων και των ευθυνών. Δεν σημαίνει απλή φυσική απόσπαση από τον κόσμο. Δεν αποκτιέται  τρέχοντας μακριά σε μια απόμερη σπηλιά στα Ιμαλάια.

Δεν σημαίνει να ζεις με φύλλα και αέρα. Δεν σημαίνει να ξυρίσεις το κεφάλι και να πετάξεις τα ρούχα.

Η απόσπαση είναι νοητική απόσπαση από όλες τις προσκολλήσεις με τον κόσμο. Αυτός είναι όλο. Ένα άτομο μπορεί να ζήσει στον κόσμο και να εκτελέσει όλα τα καθήκοντα με την τέλεια απόσπαση. Το άτομο που έχει την τέλεια νοητική απόσπαση ενώ παραμένει στον κόσμο είναι πράγματι ήρωας. Είναι δύσκολο επειδή πρέπει να αντιμετωπίσει τους αναρίθμητους πειρασμούς της ζωής σε κάθε στιγμή.

Οπουδήποτε ένα άτομο μπορεί να πάει, φέρνει μαζί του τον ευμετάβλητο, ανήσυχο νου του, τις λεπτές επιθυμίες και τις εντυπώσεις (Samskaras) του νου του. Ακόμα κι αν ζει σε απομόνωση, συνεχίζει να είναι το ίδιο κοσμικό άτομο, εάν ο νους του είναι απασχολημένος στο να χτίζει κάστρα στον αέρα και να σκέφτεται τα αντικείμενα του κόσμου (να σκέπτεται τα του κόσμου, να ονειρεύται και να σχεδιάζει) . Σε αυτήν την περίπτωση ακόμη και η σπηλιά γίνεται μεγάλη πόλη για αυτόν.

Εάν ο νους παραμένει σιωπηλός, εάν είναι ελεύθερος από προσκολλήσεις, κάποιος μπορεί να είναι ένας τέλειος στην απόσπαση (Vairagi) ακόμη και αν ζει σε ένα μέγαρο στο πιο πολυάσχολο μέρος μιας πόλης όπως η Νέα Υόρκη, το Λονδίνο ή τη Βομβάη. Ένα τέτοιο μέγαρο θα μετατραπεί σε μια πυκνή ζούγκλα για αυτόν.

 Ένας άνθρωπος χωρίς πάθη (επιθυμίες, προσκολλήσεις) έχει ένα τελείως διαφορετικό νου. Έχει μια τελείως διαφορετική εμπειρία. Είναι ένας δάσκαλος στο να διαχωρίζει τον Εαυτό του (τον αληθινό ή πνευματικό Εαυτό του) από τα παροδικά, φθαρτά αντικείμενα του κόσμου.

Δεν έλκεται καθόλου από αυτά. Κατοικεί (είναι ο νους του προσηλωμένος και εδραιωμένος) συνεχώς στο αιώνιο ή στο απόλυτο (το Μπράμαν, Απόλυτη Συνειδητότητα) . Ταυτίζεται  κάθε στιγμή της ζωής του με την Συνειδητότητα που είναι παρούσα και στην ευχαρίστηση και στον πόνο, και στη χαρά και στη θλίψη, και στην επίκριση και στον έπαινο, και στην τιμή και ατιμία, σε όλες τις καταστάσεις της ζωής.

Στέκεται αδαμάντινος όπως μια κορυφή στο μέσον μιας ταραχώδης θύελλας, ως θεατής αυτού του θαυμάσιου θεάτρου του κόσμου. Δεν επηρεάζεται από την ευχάριστη και την οδυνηρή εμπειρία. Μαθαίνει διάφορα πολύτιμα μαθήματα από αυτά. Δεν έχει καμία έλξη για τα ευχάριστα αντικείμενα ούτε απέχθεια για τα οδυνηρά.

Ξέρει αρκετά καλά ότι ο πόνος βοηθά πολύ στην πνευματική πρόοδο και εξέλιξή του, στο μακρύ ταξίδι του προς το στόχο. Στέκεται πεπεισμένος ότι ο πόνος είναι ο καλύτερος δάσκαλος στον κόσμο.

Επιτρέψτε με να εκφράσω εδώ μια προειδοποίηση. Αγαπητοί υποψήφιοι, η απόσπαση μπορεί επίσης να έρθει και να φύγει, εάν είστε απρόσεκτοι και συναναστρέφεστε αδιάκριτα με όλων των ειδών κοσμικών ανθρώπων (που το ενδιαφέρον και η ζωή τους είναι αφιερωμένη στις εγκόσμιες απολαύσεις και επιτέυγματα) . Πρέπει να αναπτύξετε επομένως την απόσπαση, στον μέγιστο βαθμό.

 Ο νους θα περιμένει τις χρυσές ευκαιρίες να ανακτήσει τα πράγματα που κάποτε απαρνήθηκε.

Όποτε και οπουδήποτε ο νους συρίζει και σηκώνει το κάλυμμα του (γιατί ο νους είναι αλήθεια όπως ένα φίδι), πρέπει να καταφύγετε σε διάκριση (Viveka) και στο άφθαρτο φρούριο των σοφών, και χωρίς πάθη Μαχάτμας (μεγάλες ψυχές, φωτισμένοι).

ΒΑΘΜΟΙ ΑΠΟΣΠΑΣΗΣ

Υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί σε απόσπαση. Η ύψιστη απόσπαση έρχεται όταν κάποιος εδραιώνεται στο Μπράχμαν. Τότε η απόσπαση γίνεται τέλεια έξις.

Ένα άτομο μπορεί να αναπτύξει την εσωτερική νοητική απόσπαση από την ευχαρίστηση και τον πόνο ενώ ζει στον κόσμο. Θα πρέπει να δει ότι δεν παρασύρεται από την ευχάριστη εμπειρία του κόσμου. Δεν θα πρέπει να προσκολληθεί σε αυτή. Θα πρέπει απλά να παραμείνει σαν ένας  σιωπηλός θεατής.

Εάν έτσι εξασκείται για μερικά χρόνια, κάθε εμπειρία θα είναι ένα θετικό βήμα στην ανάβασή του στην πνευματική σκάλα. Τελικά θα στεφθεί με πλήρη επιτυχία. Θα αποκτήσει τελικά ένα αδιατάρακτο νου. Θα έχει ένα ισορροπημένο νου επίσης.

Ένας άνθρωπος χωρίς πάθη είναι ο ευτυχέστερος και πλουσιότερος άνθρωπος και στους τρεις κόσμους. Είναι ο πιο δυνατός άνθρωπος. Πώς μπορεί η μάγια (πλάνη) να τον βάλει στον πειρασμό;

Μόνο όταν ο νους είναι απόλυτα ελεύθερος από προσκολλήσεις όλων των ειδών η αληθινή γνώση αρχίζει να εμφανίζεται και να ακολουθεί το σαμάντι. Μυστικιστικές δυνάμεις, η κατάκτηση του ουρανού κ.λ.π. όλα είναι πειρασμοί. Κάποιος πρέπει να ελευθερωθεί από όλων των ειδών τους πειρασμούς. Το σαμάντι θα έλθει από μόνο του όταν ο μαθητής της γιόγκα εδραιωθεί τέλεια στην απόσπαση.

ΣΤΑΔΙΑ ΑΠΟΣΠΑΣΗΣ

1.     Η απόφαση για αποχή από την απόλαυση όλων  των ειδών των αισθητηριακών αντικειμένων. Είναι η προσπάθεια να μην αφήνεται ο νους να τρέχει προς τα αισθητηριακά κανάλια.

2.   Κάποια αντικείμενα χάνουν την γοητεία που ασκούσαν επάνω μας στον πνευματικό αναζητητή και προσπαθούμε να εξαλείψουμε και την έλξη και για άλλα επίσης. Όταν κάποια αντικείμενα σε δελεάζουν και σε εξαπατούν, θα πρέπει αλύπητα να τα αποφεύγεις. Πρέπει να αναπτύξεις την απόσπαση για αυτά τα αντικείμενα. Σε αυτό το στάδιο είσαι συνειδητός του βαθμού απόσπασης που έχεις για διάφορα αντικείμενα.

3.     Οι αισθήσεις είναι υπό έλεγχο αλλά μια αμυδρή επιθυμία για αισθησιακή απόλαυση παραμένει στον νου. Υπάρχει επιθυμία ή απέχθεια για τα αντικείμενα.

4.     Ο αναζητητής έχει χάσει εντελώς όλο το ενδιαφέρον για οποιοδήποτε εξωτερικό αντικείμενο.

5.     Η κατάσταση της παντελούς έλλειψης επιθυμίας. Τα αντικείμενα δεν προκαλούν έλξη (στο νου μας) και οι αισθήσεις είναι τέλεια ήσυχες. Ο νους είναι ελεύθερος από αρέσκειες και απαρέσκειες (απέχθεια, συσαρέσκεια).  Αυτό το είδος απόσπασης δίνει απόλυτη ανεξαρτησία στον γιόγκι. Σε αυτό το στάδιο ο γιόγκι απαρνείται όλων των ειδών τις ψυχικές δυνάμεις ακόμη και την παντογνωσία κ.λ.π.

 ΟΜ ΤΑΤ ΣΑΤ