Τα να και τα πρέπει ~ Ατμαν Νιτυνάντα

Τα να και τα πρέπει

Συχνά διαβάζουμε διάφορες προτροπές στο διαδίκτυο, σε βιβλία ή και αλλού (μας τα έχουν πει επίσης οι γονείς μας, οι δάσκαλοι, στο κατηχητικό, κ.λπ.). Να είσαι ταπεινός, ή πρέπει να είσαι ταπεινός, να είσαι ο εαυτός σου, να είσαι θαρραλέος, ή πρέπει να είσαι θαρραλέος, να ζεις την στιγμή, να είσαι γενναιόδωρος, να είσαι απλός, να μην θυμώνεις με το παραμικρό, να βλέπεις όλους το ίδιο, να είσαι υπομονετικός, να είσαι ανεκτικός, να είσαι χαρούμενος ή η χαρά είναι θέμα απόφασης, να αγαπάς ή η αγάπη είναι θέμα απόφασης, να μην κρίνεις, να συγχωρείς, να μην τρως λαίμαργα, να μην είσαι άπληστος,  να είσαι καλοσυνάτος να..., να..., πρέπει...., πρέπει..., ή ότι τελικά το να αγαπάς, το να είσαι χαρούμενος, ευτυχισμένος είναι θέμα απόφασης. 

Όλα αυτά τα να ή τα πρέπει είναι καλά και ωφέλιμα (για να ζήσουμε με πληρότητα, ενότητα, ειρήνη και ευτυχία), αλλά δεν μπορούν να γίνουν πραγματικότητα απλά και μόνον με το να τα διαβάσουμε, να τα ακούσουμε ή με το να πάρουμε μια απόφαση. Για παράδειγμα, αν αποφασίσουμε "θα είμαι ταπεινός από εδώ και πέρα" δεν σημαίνει ότι από εκείνη την στιγμή και μετά θα είμαστε πράγματι ταπεινοί, αν αποφασίσουμε να είμαστε χαρούμενοι από εδώ και πέρα, δεν σημαίνει ότι από την επόμενη στιγμή θα είμαστε συνεχώς χαρούμενοι, αν αποφασίσουμε να αγαπάμε από εδώ και πέρα δεν σημαίνει ότι από την επόμενη στιγμή θα αγαπάμε τους πάντες και ούτω καθ' εξής. 

Είναι προφανές ότι για να κάνουμε κάτι ή να πετύχουμε κάτι θα πρέπει να πάρουμε πρώτα μια απόφαση. Παρότι όμως η απόφαση για να αποκτήσουμε ή να πετύχουμε τα παραπάνω είναι απαραίτητη προϋπόθεση, δεν φτάνει από μόνη της για να γίνουν πραγματικότητα, χρειάζεται και συστηματική, ειλικρινής δράση (άσκηση).

Επιπλέον το καθένα από τα παραπάνω έχει μια διαφορετική φύση και άλλο πράγμα είναι να αποφασίσω να κάνω περισσότερη προσπάθεια σε κάτι που θέλω να πετύχω, άλλο το να μην κατακρίνω  και άλλο πράγμα είναι να αποφασίσω να γίνω ταπεινός ή να αγαπώ. Το να γίνω ταπεινός ή το να αγαπώ χωρίς όρους είναι πολύ πιο δύσκολα από τα πρώτα διότι αφενός δεν ξέρουμε τι είναι να είσαι πραγματικά ταπεινός, ή πως είναι να αγαπάς χωρίς όρους αφετέρου τα διάφορα εγωιστικά ελαττώματα και η ασυνειδησία μας είναι μεγάλα εμπόδια στην επίτευξη τους. Θέλει χρόνια άσκηση για να φτάσει να γίνει κανείς πραγματικά ταπεινός και να αγαπά χωρίς όρους. Η ταπεινοφροσύνη είναι από τις πιο δύσκολες αρετές να επιτύχει κανείς, και για αυτό η αρετή αυτή θα φτάσει στην ύψιστη της κατάσταση προς το τέλος του δρόμου. Το ίδιο και η αγάπη. Όταν είμαστε ελεύθεροι από το εγώ και το δικό μου, από επιθυμίες, θυμό και φόβο μπορούμε να αγαπάμε χωρίς όρους τους πάντες και σε κάθε περίσταση. Αλλά το να απελευθερωθούμε από τις επιθυμίες, το θυμό, το μίσος, τους φόβους κ.λπ. δεν είναι κάτι εύκολο για τους περισσότερους. Στο βαθμό που διαλύουμε την υπερηφάνεια, την έπαρση, την αλαζονεία, τις επιθυμίες, τον θυμό, το μίσος, τον φόβο κ.λπ. και στο βαθμό που δεν ταυτιζόμαστε με αυτά αλλά παραμένουμε σε επίγνωση της αληθινής μας φύσης, θα βιώνουμε και θα εκδηλώνουμε σταδιακά όλο και περισσότερο την ταπεινότητα και την αγάπη. Τελευταία λέγεται πολύ το "να είσαι ο εαυτός σου'. Αλλά πως μπορεί να είναι κάποιος ο εαυτός του (με όλη την σημασία της λέξεως), όταν ζει μηχανικά και ασυνείδητα, όταν λαμβάνει τους προγραμματισμούς, τις παρορμήσεις, τις επιθυμίες και τα αρνητικά συναισθήματα ως εαυτό του. Είναι απλό να λες σε κάποιον να είναι ο εαυτός του, αλλά πρέπει να ξέρει κανείς τι σημαίνει να είναι ο εαυτός του και πως μπορεί να φτάσει να ζει ως ο εαυτό του. 

Είναι απαραίτητο λοιπόν να πάρουμε πρώτα από όλα την απόφαση να γίνουμε ταπεινοί, χαρούμενοι, να αγαπάμε κ.λπ., αλλά από εκεί και πέρα  αυτή η απόφαση για να γίνει πραγματικότητα για εμάς, χρειάζεται συστηματική άσκηση, για να εξαλείψουμε τα εμπόδια, να διαλύσουμε τα ελαττώματα και τους προγραμματισμούς που δεν μας αφήνουν να είμαστε ταπεινοί, χαρούμενοι, ανεκτικοί, να αγαπάμε κ.λπ. και να αναπτύξουμε αρετές και ικανότητες που θα μας βοηθήσουν να αγαπάμε, να είμαστε χαρούμενοι, ταπεινοί κ.λπ..

Για να αποκτήσουμε την αρετή ή την ψυχική κατάσταση που αποφασίσαμε, πρώτα από όλα θα πρέπει να το θέλουμε πολύ, αλλιώς δεν θα προσπαθήσουμε επαρκώς, οι προσπάθειες μας θα είναι χλιαρές. Στο να έχουμε υψηλό κίνητρο βοηθάει να κατανοήσουμε τον πόνο και τα προβλήματα που μας προκαλεί το να είμαστε επικριτικοί ή υπερήφανοι και αλαζόνες για παράδειγμα και επιπλέον να γνωρίζουμε και να κατανοήσουμε τα οφέλη του να σταματήσουμε να είμαστε επικριτικοί, υπερήφανοι κ.λπ.. Δεύτερον να κατανοήσουμε βαθύτερα τι σημαίνει να είσαι επικριτικός προς τους άλλους και να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε επικριτικοί. Το ίδιο και με τα υπόλοιπα, να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε ταπεινοί, υπομονετικοί, χαρούμενοι,  ότι είμαστε θυμώδης κ.λπ. και τι σημαίνει να είμαστε θυμώδης, ανυπόμονοι, υπερήφανοι κ.λπ. Και όταν λέω να συνειδητοποιήσουμε δεν εννοώ απλά να αναγνωρίσουμε αυτήν την κατάσταση μέσα μας αλλά να αποκτήσουμε όλο και βαθύτερη επίγνωση σχετικά με αυτό, μέσω της άμεσης αυτοπαρατήρησης, της διερευνητικής προσοχής, της διάκρισης και του στοχασμού. Να δούμε πότε, πως και γιατί εκφράζεται μέσα μας η υπερηφάνεια ή η αλαζονεία (το αντίθετο της ταπεινότητας), να δούμε πότε και γιατί θυμώνουμε συνέχεια. Να αποκτήσουμε πλήρη επίγνωση της υπερηφάνειας, του θυμού κ.λπ. ως ενέργεια, τι γεύση έχει και πως αυτή η συγκινησιακή ενέργεια ταυτίζεται με την φαντασία και τις σκέψεις. Να ερευνήσουμε να δούμε τι άλλο υπάρχει πίσω από τον θυμό και την υπερηφάνεια και τα στηρίζει. Να συνειδητοποιήσουμε επίσης ότι μας διαστρεβλώνουν την καθαρή αντίληψη, την διάκριση και ότι μας ταυτίζουν με την ψευδαισθησιακή εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και το σώμα και ότι τελικά μας κάνουν μίζερους και δυστυχισμένους.

Και βέβαια πέρα από την κατανόηση, την επίγνωση και την συνειδητοποίηση θα πρέπει επιπλέον να εφαρμόσουμε τεχνικές και μεθόδους με τις οποίες θα εξαλείψουμε σταδιακά αυτές τις εγωϊκές ενέργειες του θυμού, της υπερηφάνειας κ.λπ. ώστε να ανθίσει φυσικά μέσα μας η ταπεινότητα, η ειρήνη, η αγάπη, η χαρά κ.λπ.. 

Να θυμίσω, ότι αν και υπάρχουν για την εξάλειψη των ελαττωμάτων και την ανάπτυξη των αντίστοιχων αρετών συγκεκριμένες μέθοδοι και τεχνικές  (η εφαρμογή τους είναι απαραίτητη) η επίτευξη τους είναι αποτέλεσμα της συνολικής άσκησης. Δηλαδή το κάθε τι που κάνουμε, από την διατροφή μέχρι τον διαλογισμό όπου κορυφώνεται η πνευματική άσκηση βοηθάει με κάποιο τρόπο στο κάθε τι. Είναι σαν μια μεγάλη συμφωνική ορχήστρα όπου όλα τα όργανα συμβάλουν για να επιτευχθεί η αρμονία της μουσικής συμφωνίας, Παρόμοια κάθε πρακτική, τεχνική και δράση είναι ένα όργανο και όλα μαζί φέρνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα σε κάθε τι που θέλουμε να αναπτύξουμε. 

Τονίζω όμως ότι για να είμαστε χαρούμενοι, να αγαπάμε, να είμαστε ταπεινοί, ήρεμοι, υπομονετικοί, θαρραλέοι κ.λπ. το πιο σημαντικό όλων είναι να εξαλείψουμε αυτό που μας εμποδίζει να γίνουμε ή να βιώνουμε όλα αυτά. Όταν διαλύεται κάποιο ή κάποια ελαττώματα η αντίστοιχη αρετή ή θετική ψυχική κατάσταση ανθίζει και εκφράζεται αυθόρμητα. Αν διαλύσουμε την υπερηφάνεια, την αλαζονεία και την κενοδοξία η ταπεινότητα θα είναι φυσική μέσα μας, αν διαλύσουμε τον θυμό η γαλήνη και η ειρήνη θα ανθίσουν και θα είναι φυσικές κ.λπ.. Βέβαια στο θέμα της αγάπης ή της χαράς επειδή αυτά εμποδίζονται από πολλά ελαττώματα θα πρέπει να απαλλαγούμε από όλα αυτά για να αυξάνεται η χαρά και η αγάπη μέσα μας. Στην περίπτωση της χαράς και της αγάπης (ισχύει και για άλλες αρετές και ικανότητες) πέρα από την εξάλειψη των ελαττωμάτων μπορούμε να κάνουμε και θετικά πράγματα για να τα αναπτύξουμε. Για παράδειγμα λατρευτικές τελετές, να υπηρετούμε τους άλλους, η φιλανθρωπία, οι κοινές δράσεις, η τέχνη, η δημιουργικότητα, το μοίρασμα, η επαφή με την φύση, η διατήρηση καλής υγείας, η μη σπατάλη της ενέργειας και ιδιαίτερα της σεξουαλικής βοηθούν να αναπτύξουμε την αγάπη και να είμαστε χαρούμενοι.

Οπότε τα 'πρέπει και τα 'να δεν μπορούν να γίνουν πραγματικότητα απλά και μόνον επειδή μας τα είπαν οι γονείς μας, οι δάσκαλοι μας, οι πνευματικοί δάσκαλοι ή επειδή τα διαβάσαμε στο διαδίκτυο ή σε κάποιο βιβλίο, ούτε φτάνει απλά να πούμε θέλω και αποφασίζω από εδώ και πέρα να είμαι χαρούμενος, ταπεινός, ήρεμος, υπομονετικός, κ.λπ.. Αν και η επιθυμία και η απόφαση μας να ζούμε με χαρά, ταπεινότητα, ειρήνη κ.λπ. είναι απαραίτητες για να το πετύχουμε, δεν είναι όμως αρκετές από μόνες τους. Απαιτείται να εργαστούμε σταθερά, συστηματικά και ειλικρινά. Χωρίς συστηματική ειλικρινή άσκηση η επιθυμία μας να ζήσουμε με αγάπη, με χαρά, με ταπεινότητα, κ.λπ. θα παραμείνει μια ευχή και ουδέποτε θα γίνει πραγματικότητα.