Σαττβικός και ρατζασοταμασικός νους και η απελευθέρωση ~ Atman Nityananda

Σαττβικός και ρατζασοταμασικός νους και η απελευθέρωση

Ο σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης είναι η αυτοπραγμάτωση, δηλαδή η συνειδητή ένωση με το συμπαντικό Πνεύμα της ζωής (Θεός, Μπράμαν). Η αυτοπραγμάτωση είναι δυνατή μέσω του διαλογισμού και του Σαμάντι. Το μέσο για να κάνουμε διαλογισμό είναι ο νους. Ο διαλογισμός και το Σαμάντι είναι δυνατά όταν ο νους είναι αγνός-σαττβικός και αδύνατα για ένα μη αγνό ρατζασοταμασικό νου. Ο αγνός-σαττβικός νους είναι το αποτέλεσμα της άσκησης και της εσωτερικής μάχης που δίνουμε μέσα στον εαυτό μας ενάντια στον κατώτερο ρατζασοταμασικό νου. Η μεγαλύτερη μάχη της ζωής είναι αυτή που συμβαίνει μέσα στον εαυτό μας ανάμεσα στον μη αγνό-ρατζασοταμασικό νου και στον αγνό-σαττβικό νου.

Ο ρατζασοταμασικός νους είναι αιτία της σύγχυσης, άγνοιας, δυστυχίας και του αισθήματος ξεχωριστότητας από τη ζωή και το Θεό.

Ο ρατζασοταμσικός νους είναι εγωιστής, κυριαρχικός, παθιασμένος, ανήσυχος, ανικανοποίητος, σκοτεινός, άστατος, ασταθής, δυσαρμονικός, νωθρός, τεμπέλης, φαύλος, αλαζόνας, διεστραμμένος, ανόητος, και υπνωτισμένος.

Ο σαττβικός νους είναι φωτεινός, διαυγής, κοφτερός, ευφυής, αρμονικός, ισορροπημένος, ενάρετος, γαλήνιος, ικανοποιημένος, εστιασμένος, σταθερός, ήρεμος, άγρυπνος.

Ο σαττβικός νους είναι φίλος και υπηρέτης της Ψυχής μας, και μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε την αλήθεια (την αληθινή ή μας Φύση και τον Θεό) και να ζούμε σε αρμονία, ειρήνη, ευτυχία, αγάπη και ενότητα.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο αγνός σαττβικός νους είναι ο καλύτερος φίλος μας και ρατζασοταμασικός μη αγνός νους είναι ο χειρότερος εχθρός μας.

‘Ας ανυψώσει ο άνθρωπος τον εαυτό του με τον ίδιο του τον εαυτό μόνο, ας μην αφήσει τον εαυτό του να πέσει χαμηλά, γιατί ο εαυτός του μόνο είναι ο φίλος του και ο εαυτός του μόνο είναι ο εχθρός του.

Ο εαυτός* είναι φίλος του εαυτού για εκείνον που κατέκτησε τον εαυτό του με τον εαυτό, αλλά για εκείνον που δεν κατέκτησε τον εαυτό, ο εαυτός στέκεται σαν εχθρός προς αυτόν, όπως ένας (εξωτερικός) εχθρός.’

~ Μπαγκαβάτ Γκίτα. - Cap. 6. Σ. 5. 6

Σχόλιο:

εαυτός*: εαυτός εδώ εννοείται ο νους. Ο νους είναι φίλος μας όταν εξαγνιστεί, και εχθρός μας όταν είναι γεμάτος πάθη και ελαττώματα.

Ο νους από την φύση του είναι σαττβικός αλλά σταδιακά λόγω της άγνοιας και της ταύτισης με το σώμα και τα αντικείμενα των αισθήσεων ‘τοξινώνεται’ από τις ράτζας και τάμας ποιότητες και αναπτύσσει τος εγωϊκές τάσεις. Η ράτζας και η τάμας ποιότητες λειτουργούν ως τοξίνες στον νου και τον κάνουν δυσαρμονικό, δυσλειτουργικό, ασταθή, χωρίς διάκριση, καθαρή αντίληψη, μίζερο και δυστυχή και είναι τα θεμελιώδη ‘υλικά’ των εγωϊκών τάσεων (υπερηφάνεια, λαγνεία, λαιμαργία, ζήλια, θυμός, μίσος, απληστία, κ.λπ.). Συνεπώς σκοπός της πνευματικής ζωής και άσκησης είναι να εξαλείψουμε από τον νου τις ράτζας και τάμας ποιότητες και τις εγωϊκές τάσεις ώστε να γίνει ο νους σαττβικός και έτσι να μπορούμε να διαλογιζόμαστε βαθιά και σταθερά, να ζούμε σε αρμονία με το Είναι μας και να βιώνουμε την ειρήνη, την πληρότητα και την ευδαιμονία του Είναι.

Το πρώτο μέρος της πνευματικής άσκησης που έχει ως κεντρικό στόχο να μετατρέψουμε τον νου από ρατζασοταμασικό σε σαττβικό είναι και το πιο δύσκολο διότι ο ρατζασοταμασικός νους καθώς είναι δυνατός, αντιστέκεται και αντιδρά έντονα και ποικιλοτρόπως στις προσπάθειες μας.

Η πλειοψηφία των ανθρώπων που ενδιαφέρονται ή ασχολούνται με κάποιο τρόπο με την πνευματικότητα δεν είναι διατεθειμένοι ή δεν έχουν την αντοχή, την δύναμη και την υπομονή να περάσουν από αυτήν την προπαρασκευαστική περίοδο εξαγνισμού του νου η οποία απαιτεί θυσίες και υπερπροσπάθειες. Ο πνευματικός δρόμος για όσο κυριαρχούν οι τάμας και ράτζας γκούνας δεν είναι πάντοτε μια ευχάριστη διαδικασία.

Για να ξεπεράσουμε αυτήν την αντίσταση του ρατζασοταμασικού νου απαιτείται θάρρος κουράγιο, υπομονή, επιμονή, σταθερή αποφασιστικότητα, αυτοπεποίθηση, πίστη, άκαμπτη θέληση και φιλόπονη, ειλικρινή, συστηματική άσκηση.

Καθώς αρχίζει να κυριαρχεί η σάττβα γκούνα στον νου μας η άσκηση γίνεται με όλο και περισσότερο αφοσίωση, σταθερότητα και αποτελεσματικότητα και βιώνουμε όλο και  περισσότερο αρμονία, ειρήνη, διαύγεια, ελαφρύτητα, ικανοποίηση. Δυσκολίες συνεχίζουν να υπάρχουν αλλά υπάρχει μεγαλύτερη αποδοχή και ικανότητα να τις αντιμετωπίσουμε.

Στην αρχή της άσκησης διαλύουμε τις χονδροειδείς απόψεις του εγώ και καθώς προχωράμε να αντιμετωπίζουμε τις πιο λεπτοφυείς τάσεις του εγώ καθώς και τους πιο επιδέξιους και πανούργους τρόπους του με τους οποίους προσπαθεί να μας ξεγελάει και να μας βάζει τρικλοποδιές. Το εγώ καιροφυλακτεί συνεχώς και ψάχνει ευκαιρίες ή δημιουργεί καταστάσεις για να μας βγάλει από  την  προσπάθεια ή να μας αποπροσανατολίσει. Σκοπός του είναι να επανακτήσει την κυριαρχία του επάνω μας. Ακόμη και ο Χριστός είχε να αντιμετωπίσει τους πειρασμούς του εγώ στην έρημο. Γι’ αυτό απαιτείται αφοσίωση και σταθερότητα στην άσκηση και από  στιγμή σε στιγμή εγρήγορση, αυτεπίγνωση, αυτοπαρατήρηση και σταθερή εφαρμογή της διάκρισης μέχρι να εξαλειφθεί και η τελευταία παραφυάδα του εγώ και ο νους να γίνει τελείως σαττβικός και να συγχωνευτεί μέσω του διαλογισμού στην Πνευματική μας ουσία.