Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΛΑΥΣΗΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ
Από την στιγμή που ξυπνάμε
κάθε πρωί αυτό που ψάχνουμε (το εγώ μας)
είναι τα αντικείμενα των αισθήσεων (πρόσωπα, πράγματα, καταστάσεις).
Το εγώ μας από την φύση του
αναζητά τα ευχάριστα και τα απολαυστικά και προσπαθεί να αποφεύγει τα δυσάρεστα
και αυτά που του προκαλούν πόνο. Αν και αυτό από μια άποψη είναι φυσικό, εξ
αιτίας της άγνοιας, τις λάθος αντιλήψεις που έχουμε για τα αντικείμενα των
αισθήσεων* και τις εμπειρίες μας, εξ αιτίας των εγωϊκών τάσεων, των συνηθειών
και των προγραμματισμών του κατώτερου ρατζασοταμασικού νου, αυτός ο
μηχανισμός (του να αναζητάμε την ευχαρίστηση και την απόλαυση και να
αποφεύγουμε το δυσάρεστο και τον πόνο, σύμφωνα πάντα με τους προγραμματισμούς
του εγώ) γίνεται η αιτία της μιζέριας και της δυστυχίας μας.
Τα εγώ γιγαντώνεται μέσα μας
μέσω της ταύτισης της επιθυμίας και της προσκόλλησης για τα ευχάριστα και της
αποστροφής και της απέχθειας για τα δυσάρεστα. Ο νους μας είναι σχεδόν συνέχεια
κάτω από την επικυριαρχία των αντιθέτων: της αρέσκειας-απαρέσκειας,
συμπάθειας-αντιπάθειας, έλξης-απώθησης, και αντιδρά μηχανικά στα εξωτερικά
ερεθίσματα σύμφωνα με τον προγραμματισμό* του για το τι είναι ευχάριστο και
απολαυστικό και τι δυσάρεστο και απεχθές. Μαζί με αυτά εκδηλώνονται και
αναπτύσσονται τα διάφορα αρνητικά συναισθήματα του θυμού, του φόβου, της
ζήλιας, της στεναχώριας, της ανυπομονησίας, της αίσθησης ανικανοποίητου κ.λπ..
Σχόλιο
σύμφωνα με τον
προγραμματισμό* του:
σύμφωνα με τον προγραμματισμό του νου μας, για το τι είναι ευχάριστο και
απολαυστικό και τι δυσάρεστο και απεχθές.
Αυτός ο
προγραμματισμός σχετίζεται εκτός από τις απολαύσεις, αλλά και με την
αυτοεικόνα, την υπόληψη και την αυτοαξία μας. Μας αρέσουν και συμπαθούμε
εκείνους που κολακεύουν την αυτοεικόνα μας, που συμφωνούν μαζί μας, που
αποδέχονται τις επιλογές μας και αντιπαθούμε ή μας την δίνουν οι άνθρωποι που
μας μειώνουν ή νομίζουμε ότι μας μειώνουν την αυτοεικόνα μας και την αυτοαξία
μας.
Σχετίζεται επίσης
με τις προεκτάσεις του εγώ μας, δηλαδή με αυτά με τα οποία είμαστε ταυτισμένοι,
όπως για παράδειγμα, ρούχα, αυτοκίνητο και αποκτήματα, θέση, πρόσωπα, ομάδες,
ιδεολογίες, θρησκεία, πολιτικά κόμματα, φυλή, κ.λπ.. Μας ευχαριστεί για
παράδειγμα να μιλάμε για το ποδόσφαιρο, την πολιτική, κλπ., και μας είναι
αδιάφορο να μιλάμε για την φόρμουλα ένα ή την φιλοσοφία, και
όταν κάποιος απαξιώνει την ομάδα μας ή χάνει η ομάδα μας θυμώνουμε ή στεναχωριόμαστε.
τις λάθος
αντιλήψεις που έχουμε για τα αντικείμενα των αισθήσεων*:
Αν ήταν τα
αντικείμενα στον εαυτό τους ευχάριστα και δυσάρεστα τότε θα έπρεπε να
ευχαριστούν όλους τα ίδια ακριβώς πράγματα αλλά και εμείς θα έπρεπε να
απολαμβάνουμε πάντα το ίδιο αντικείμενο. Αλλά η εμπειρία μας λέει ότι
κάποιες φορές το ίδιο αντικείμενο (ένα φαγητό για παράδειγμα) για κάποιον είναι
δυσάρεστο και για άλλον ευχάριστο ή απολαυστικό, αλλά και σε εμάς τους ίδιους,
το ίδιο ακριβώς φαγητό άλλοτε μας φαίνεται ευχάριστο και κάποια άλλη δυσάρεστο
ή αδιάφορο. Κάποια γυναίκα (άντρας) μας δίνει σεξουαλική απόλαυση για κάποιο
διάστημα και μετά τον/ην βαριόμαστε και πάμε με άλλη/ο. Αν ήταν η απόλαυση στο
αντικείμενο ποιος ο λόγος να το βαρεθούμε και ποιος ο λόγος να βρούμε άλλο,
διαφορετικό ή παρόμοιο αντικείμενο. Η απάντηση είναι απλή, αλλά απαρατήρητη για
την πλειοψηφία: Η απόλαυση σχετίζεται με τους προγραμματισμούς μας, τις
συνήθειες, την φαντασία, την ταύτιση και την προβολή, δεν έχει να κάνει με το
αντικείμενο αυτό καθεαυτό.
Στην βάση του πόνου και της
δυστυχίας μας, είναι η ταύτιση και η προσκόλληση στο απολαυστικό και στο
ευχάριστο και επίσης η ψευδαίσθηση ότι αυτά θα μας κάνουν ευτυχισμένους. Πρώτα
απ’ όλα γιατί η εξωστρέφεια και το κυνήγι των αισθητηριακών απολαύσεων και η
προσκόλληση σε αυτές μας αποκόβουν από την εσωτερική μας αλήθεια (την
Συνειδητότητα που είναι πηγή ειρήνης, αγάπης, πληρότητας και ευδαιμονίας),
δεύτερον γιατί μας οδηγούν σε υπερβολές που ανισορροπούν το νου, την καρδιά και
το σώμα και προκαλούν ασθένειες και τρίτον αναπτύσσουμε όλα αυτά που ονομάζουμε
ελαττώματα (ζήλια, λαιμαργία, κενοδοξία, υποκρισία, θύμος, απληστία, υπερηφάνεια,
εγωισμός, μίσος, ενοχές, κ.λπ.) και τα οποία από την φύση τους μας προκαλούν
πόνο και δυστυχία.
Από την παιδική μας ηλικία
αναπτύσσεται σταδιακά στον ψυχισμό μας ο εγωϊκός μηχανισμός και καταλήγουμε να
κινούμαστε μηχανικά και ψυχαναγκαστικά από τις συνήθειες και τους
προγραμματισμούς του εγώ μας που δημιουργήθηκαν μέσα από τις εμπειρίες της
απόλαυσης και του πόνου, την άγνοια, την έλλειψη διάκρισης, την ταύτιση και την
προσκόλληση.
Η ζωή της πλειοψηφίας των
ανθρώπων, όντας ταυτισμένοι με το κατώτερο ρατζασοταμασικό εγώ και τον
αισθητηριακό νου περιστρέφεται σε αυτό το δίπολο απόλαυση-πόνος. Αγωνία,
ανυπομονησία φόβος, άγχος, θύμος, μη δεν αποκτήσουμε ή χάσουμε το ευχάριστο και
το απολαυστικό, απογοήτευση, δυσαρέσκεια, θύμος, στενοχώρια, πικρία, μελαγχολία
όταν τελικά το χάνουμε ή δεν το αποκτάμε. Ένας αέναος φαύλος κύκλος βασισμένος
στην φαντασία, την άγνοια, την ταύτιση, την προσκόλληση και την επιθυμία.
Το αποτέλεσμα είναι μια
επιφανειακή ζωή με φευγάλες στιγμές ευτυχίας, ψευδαισθησιακές πρόσκαιρες στιγμές
απόλαυσης, και γεμάτη μιζέρια, δυσαρμονία, έλλειψη ικανοποίησης, αρρώστιες και
δυστυχία.
Αποσπάσματα από
την Μπαγκαβάτ Γκίτα
27. Από την πλάνη
(ψευδαίσθηση) των ζευγών των αντιθέτων που προκύπτουν από την επιθυμία και την
αποστροφή, Ω Αρτζούνα, όλα τα όντα υπόκεινται στην πλάνη από την γέννηση
τους, .
64. Αλλά ο
αυτοκυριαρχημένος άνθρωπος (αυτός που ελέγχει το νου και τις αισθήσεις του),
καθώς κινείται ανάμεσα στα αντικείμενα των αισθήσεων με τις αισθήσεις υπό
έλεγχο, και καθώς είναι ελεύθερος από την επιθυμία (έλξη) και την
αποστροφή (για τα αντικείμενα) επιτυγχάνει την ειρήνη.
5. Εκείνοι που
είναι ελεύθεροι από την υπερηφάνεια και την πλάνη, που έχουν νικήσει το
κακό της προσκόλλησης, εδραιωμένοι στον Εαυτό (Άτμαν ,Συνειδητότητα, το
Θεϊκό πνεύμα μέσα μας), με τις επιθυμίες τους κατασιγασμένες, απελευθερωμένοι
από τα ζεύγη των αντιθέτων που είναι γνωστά ως ευχαρίστηση ή απόλαυση-πόνος
(χαρά-λύπη), οι χωρίς πλάνη φτάνουν στην αιώνια κατοικία (Το Μπράμαν, το
Αιώνιο Πνεύμα της ζωής και πηγή όλων).