Η Γιόγκα της
διαίρεσης των Τριών Γκούνας (Μπαγκαβάτ Γκίτα Κεφ. 14)
Ο Ευλογημένος Κύριος είπε:
1.
Ξανά θα σου μιλήσω για
την υπέρτατη γνώση, την ύψιστη απ’ όλες τις γνώσεις, που σαν την γνωρίσαν οι
Σοφοί, όλοι τους μετά από αυτήν την ζωή (μετά το θάνατο του σώματος τους) στην
υπέρτατη τελειότητα πήγαν.
2.
Εκείνοι που
καταφεύγοντας (και αφοσιώνονται) σ’ αυτή τη γνώση, φτάνουν σε ένωση με Μένα,
δεν γεννιούνται στη γένεση της δημιουργίας (όταν αρχίζει ένας νέος κοσμικός
κύκλος), ούτε ενοχλούνται στην διάλυση της.
3.
Μήτρα μου είναι η
Μεγάλη Πράκριτι (Μεγάλο Μπράμα). Σ’ αυτήν βάζω Εγώ το σπέρμα. Από αυτήν, ω Αρτζούνα,
γίνεται η γέννηση όλων των όντων.
4.
Οτιδήποτε μορφές γεννιούνται
σε οποιαδήποτε μήτρα κάθε είδους, ω Αρτζούνα,
το μεγάλη η Μεγάλη Πράκριτι είναι η μήτρα τους και Εγώ, ο σπερμοδότης πατέρας.
5.
Σάττβα, Ράτζας,
Τάμας, αυτές οι γεννημένες απ’ τη Πράκριτι ποιότητες (γκούνας), δένουν γερά στο
σώμα τον ακατάστρεφτο κάτοικο του σώματος, ω Αρτζούνα.
6.
Απ’ αυτές τις τρεις
ποιότητες, η σάττβα, όντας ακηλίδωτη είναι φωτεινή και απαλλαγμένη από κακό. Η
σάττβα ποιότητα δένει γερά με την
προσκόλληση στην ευτυχία και στην γνώση, ω Αρτζούνα.
Σχόλιο
*Η σάττβα ποιότητα δένει γερά με την
προσκόλληση στην ευτυχία και στην γνώση: Η σάττβα
ποιότητα αν και είναι φωτεινή από την φύση της, εντούτοις μας κρατά δέσμιους
στην υλική πραγματικότητα μέσω της προσκόλλησης στην ευτυχία και στην γνώση. Η
Αληθινή μας φύση είναι πέρα από τις τρεις ποιότητες, συνεπώς για να φτάσουμε
στην απελευθέρωση πρέπει να υπερβούμε ακόμη και την φωτεινή άποψη του νου και
της δημιουργίας.
7.
Γνώριζε ότι η ράτζας
ποιότητα έχει τη φύση του πάθους, μάθε, είναι η πηγή της δίψας ή απληστίας (για
αισθητηριακές απολαύσεις) και της προσκόλλησης. Η ράτζας ποιότητα, ω Αρτζούνα,
γερά δένει τον κάτοικο του σώματος με την προσκόλληση στα έργα*.
Σχόλιο
*προσκόλληση στα έργα: Η προσκόλληση σε κάθε φύσης δράση που έχει ως σκοπό το προσωπικό όφελος,
στην μορφή της απόλαυσης, της φήμης, του χρήματος, της δύναμης, της κυριαρχίας
στους άλλους, κ.λπ.
8.
Κι ακόμα, γνώριζε
πως από την τάμας ποιότητα γεννιέται η άγνοια που πλανεύει όλους τους ενσαρκωμένους.
Η τάμας ποιότητα, ω Αρτζούνα, γερά δένει τον κάτοικο του σώματος με την πλάνη,
την αμέλεια, την οκνηρία και τον ύπνο.
Σχόλιo
*γερά δένει τον κάτοικο του σώματος με
την πλάνη, την αμέλεια, την οκνηρία και τον ύπνο: Η τάμας ποιότητα μας δεσμεύει στην υλική πραγματικότητα γιατί σκεπάζει
ως πέπλο της αληθινή μας φύση και έτσι ταυτιζόμαστε με το σώμα, τον νου και τα
αντικείμενα των αισθήσεων. Η τάμας ποιότητα επίσης ως η δύναμη της αδράνειας
και της οκνηρίας μας εμποδίζει να κάνουμε άσκηση που είναι ο μόνος τρόπος να
απαλλαγούμε από το εγώ και να υπερβούμε τις τρεις γκούνας και επίσης μας κάνει
να είμαστε αμελείς, απρόσεκτοι, να μην έχουμε διάκριση και ορθή κατανόηση και
έτσι μας εγκλωβίζει στις ψευδαισθήσεις, τις επιθυμίες και τις πλάνες του
κατώτερου εγώ.
9.
Το Σάττβα στην
ευτυχία προσκολλάει, το Ράτζας στις δράσεις (έργα), ω Αρτζούνα, ενώ το Τάμας,
σκεπάζοντας τη γνώση, αληθινά, στην πλάνη προσκολλάει.
10.
Η Σάττβα ποιότητα
υπερέχει, ω Αρτζούνα, όταν υπερισχύσει της Ράτζας και της Τάμας ποιότητας. Η Ράτζας
υπερέχει, όταν υπερισχύσει της Σάττβα και της Τάμας. Και η Τάμας υπερέχει όταν υπερισχύσει
της Σάττβα και της Ράτζας.
11.
Όταν απ’ όλες τις
πύλες (των αισθήσεων) σ’ αυτό το σώμα, το φως της γνώσης (σοφίας) λάμπει, τότε
μπορεί κανείς να ξέρει, πως υπερέχει η Σάττβα ποιότητα.
12.
Απληστία, δράση, η
ανάληψη έργων (δράσεων), ανησυχία, πόθος, αυτά εκδηλώνονται, ω Αρτζούνα, όταν
υπερέχει η Ράτζας.
13.
Σκοτάδι, αδράνεια,
ανεμελιά και πλάνη, αυτά εκδηλώνονται όταν υπερέχει η Τάμας ποιότητα, ω Αρτζούνα.
14.
Αν την στιγμή που ο
ενσαρκωμένος πεθαίνει υπερέχει η Σάττβα ποιότητα, τότε πηγαίνει στους αμόλυντους κόσμους εκείνων που
έχουν την ύψιστη γνώση (στον κόσμο των θεών).
15.
Αν όταν πεθάνει όταν
υπερισχύει η Ράτζας ποιότητα, θα ξαναγεννηθεί σε ένα νέο σώμα ανάμεσα σ’
εκείνους που είναι προσκολλημένοι στην δράση. Πεθαίνοντας, όμως σε Τάμας, θα
γεννηθεί σε μήτρες όντων που δεν έχουν λογικό (στης χαμηλότερης βαθμίδας
ανθρώπων ή ζώων).
16.
Ο καρπός των καλών
έργων (δράσεων) λένε πως είναι αγνός (ακηλίδωτος) σαττβικός. Ενώ ο καρπός των
ρατζασικών έργων είναι η οδύνη, και η άγνοια είναι ο καρπός των Ταμασικών έργων.
17.
Η γνώση προέρχεται από
την Σάττβα ποιότητα και η απληστία από την Ράτζας. Αδιαφορία (αμέλεια) και πλάνη
κι ακόμη η άγνοια προέρχονται από την Τάμας.
18.
Όσοι είναι
εδραιωμένοι στο Σάττβα πηγαίνουν προς τα επάνω, όσοι είναι Ρατζασικοί στο μέσο
μένουν και οι Ταμασικοί, που είναι κάτω από την εξουσία της κατώτερης ποιότητας
(γκούνα), προς τα κάτω πάνε.
Σχόλιο
Στον στίχο αυτό επαναλαμβάνονται αυτά που ειπώθηκαν
στους στίχους 14 και 15. Ότι οι σαττβικοί άνθρωποι μετά τον θάνατο πηγαίνουν
στους κόσμους των θεών, οι ρατζασικοί γεννιούνται σε μήτρες ανθρώπων και οι
ταμασικοί γεννιούνται είτε σε μήτρες χαμηλότερης βαθμίδας ανθρώπων, είτε ζώων.
19.
Όταν ο σοφός
αντιληφθεί πως δεν είναι τίποτα άλλο παρά οι τρεις ποιότητες που δρουν και
γνωρίσει (από άμεση εμπειρία) Αυτό που είναι ανώτερο (που είναι πέρα και επάνω)
από τις τρεις ποιότητες, αυτός, τηn δική μου κατάσταση πετυχαίνει (δηλαδή, γίνεται ένα
με Μένα).
Σχόλιο
Ο σοφός γνωρίζει από άμεση εμπειρία πως από τις
τρεις ποιότητες πηγάζουν όλες οι
δράσεις, ότι Αυτός είναι η Συνειδητότητα (Άτμαν, Μπράμαν) που είναι υπεράνω των
τριών ποιοτήτων και ότι δεν είναι Αυτός (η Συνειδητότητα) που δρα αλλά είναι ο
σιωπηλός μάρτυρας όλων των δράσεων των γκούνας.
20.
Όταν κάποιος όντας
ενσαρκωμένος ξεπεράσει αυτούς τους τρεις γκούνας, από τους οποίους το σώμα προέρχεται,
ελευθερώνεται από γέννηση, γηρατειά και θάνατο και πόνο και πετυχαίνει την
αθανασία.
Ο
Αρτζούνα είπε:
21.
Ποια είναι τα
σημάδια από τα οποία αναγνωριζεται αυτός που ξεπέρασε τις τρεις ποιότητες, ω
Κύριε (Κρίσνα); Ποια είναι η συμπεριφορά του και πως ξεπερνάει αυτούς τις τρεις
ποιότητες;
Ο Ευλογημένος Κύριος είπε:
22.
Εκείνος, ω Αρτζούνα,
που δεν αποστρέφεται το σάττβα, το ράτζας και το τάμας όταν είναι παρόντα, ούτε
τα αποζητάει (ποθεί) όταν απουσιάζουν,
23.
Εκείνος που μένοντας
σαν αδιάφορος δεν ταράζεται από τις γκούνας, ο οποίος γνωρίζοντας ότι οι τρεις γκούνας
δρουν μένει σταθερός στον εαυτό του (εστιασμένος μέσα του, στην σιωπηλή
παρουσία της Συνειδητότητας, Άτμαν) και δεν μετακινείται από αυτό.
Σχόλιο
Εκείνος που δεν ελκύεται, ούτε αποστρέφεται
οτιδήποτε, που δεν έχει αρέσκεια ή απαρέσκεια για οτιδήποτε (αλλά παραμένει ως
αδιάφορος μάρτυρας, αυτός δεν ταράζεται από τις εκδηλώσεις και εκφράσεις των
τριών ποιοτήτων και παραμένει εστιασμένος στο κέντρο του, το Άτμαν (σιωπηλή
παρουσία της Συνειδητότητας)
24.
25. που παραμένει ίδιος
στη χαρά και στη λύπη, που κατοικεί στον Εαυτό (εσωτερική σιωπηλή παρουσία,
Άτμαν, Συνειδητότητα), που γι’ αυτόν είναι ίδια ένας βώλος γης, μια πέτρα κι ένα
κομμάτι χρυσός, ίδιος στον αγαπητό και στον μη-φιλικό, σταθερός, ίδιος στη
μομφή και στον έπαινο, ίδιος στην τιμή και στην ατίμωση, ίδιος σε φίλο και σ’
εχθρό, που έχει εγκαταλείψει κάθε πρωτοβουλία για έργα, αυτός λένε, πως έχει
ξεπεράσει τους τρεις γκούνας.
26.
Και ο οποίος Με
υπηρετεί με απαρασάλευτη αφοσίωση*, αυτός, ξεπερνώντας αυτούς τους τρεις γκούνας,
είναι άξιος να γίνει Μπράμαν.
Σχόλιο
*Με υπηρετεί με απαρασάλευτη αφοσίωση:
Ο νους του είναι συνεχώς προσηλωμένος στον Θεό, Τον
θυμάται και τον σκέπτεται συνέχεια επαναλαμβάνοντας το όνομα Του χωρίς να
αφήνει τον νου του να διασπαστεί από τις αισθητηριακές εμπειρίες και τις
σκέψεις γι’ αυτές. Ακόμη και όταν εργάζεται ο νους του είναι αφοσιωμένος στον Θεό, γι’ αυτόν
μόνο ο Θεός υπάρχει.
27.
Γιατί, Εγώ είμαι η
κατοικία του Μπράμαν, του αθάνατου και αμετάβλητου και του Αιώνιου Ντάρμα και
της Απόλυτης Ευδαιμονίας.
Έτσι τελειώνει ο διάλογος
ανάμεσα στον Ιερό Κρίσνα και τον Αρτζούνα στο δεκατοτέταρτο κεφάλαιο της
Ουπανισάδ της δοξασμένης Μπαγκαβάτ Γκίτα, της Αιώνιας επιστήμης του ιερού
Γιόγκα με τίτλο ’Η Γιόγκα της διαίρεσης των Τριών Γκούνας’.
Χάρι Ομ Τατ Σατ