Η φαινομενική ταύτιση της Συνειδητότητας με το σώμα και τον νου και η αυτοέρευνα
Σε αυτό το θέμα, θα επικεντρωθώ στην ταύτιση και στην προβολή (που είναι από τα σημαντικά θέματα της Γκιάνα Γιόγκα και της Αντβάϊτα Βεδάντα), και το πώς η Συνειδητότητα (που είναι αυτό που αληθινά Είμαστε) ταυτίζεται (φαινομενικά) με το σώμα, τον νου και το εγώ και έτσι αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα ανάποδα. Αντί δηλαδή να έχουμε επίγνωση ότι είμαστε η Συνειδητότητα που εκδηλώνεται μέσα από ένα σώμα και είναι ένα με την παγκόσμια Συνειδητότητα (Θεός, Μπράμαν), νομίζουμε ότι είμαστε το σώμα το οποίο έχει δική του αυτόνομη Συνειδητότητα ανεξάρτητη από την παγκόσμια Συνειδητότητα. Λέγοντας το ίδιο με ένα τρόπο πιο κοντά στην χριστιανική παράδοση, νομίζουμε ότι είμαστε ένα σώμα που έχει μια Ψυχή (της οποίας μάλιστα τη φύση αγνοούμε) την οποία πρέπει να σώσουμε. Στην πραγματικότητα όμως είμαστε μια Ψυχή (εννοώ την Πνευματική μας αρχή, την Συνειδητότητα, γιατί η λέξη ψυχή χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως) η οποία έχει ενσαρκωθεί σε ένα σώμα και η οποία βέβαια δεν χρειάζεται να την σώσουμε, αφού είναι αθάνατη, αιώνια, ακατάστρεπτη, πάντα τέλεια, ειρηνική, ελεύθερη και ευδαιμονούσα. Αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι να διαλύσουμε την ψευδαίσθηση ότι είμαστε το σώμα και να εξαλείψουμε το εγώ (σε όλες του τις εκφράσεις) που δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι είμαστε το σώμα και δεν μας επιτρέπει να έχουμε πλήρη και αδιάλειπτη επίγνωση και βίωση της ειρήνης, της ελευθερίας, της πληρότητας και της ευδαιμονίας της αληθινής μας φύσης (Συνειδητότητα, Ψυχή, Πνεύμα).
Η διερεύνηση της ταύτισης είναι ο πιο άμεσο τρόπος να διακρίνουμε ότι η ταύτιση ανάμεσα στην Συνειδητότητα με το σώμα, το εγώ και το νου είναι ψευδαισθησιακή. Μέσα από την μελέτη ή την ακρόαση της διδασκαλίας από κάποιο δάσκαλο, τον στοχασμό και την αυτοέρευνα μπορούμε να αναγνωρίσουμε την αληθινή μας φύση, να αφυπνιστούμε από την ψευδαίσθηση ότι είμαστε το σώμα και να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε η ζωντανή σιωπηλή παρουσία (Συνειδητότητα) και τελικά να εδραιωθούμε σε αυτή.
Στην ταύτιση που εξετάζουμε εδώ σε σχέση με τον εαυτό μας, δύο πράγματα διαφορετικής φύσης (Συνειδητότητα και σώμα-νους) φαίνονται σαν ένα, και έτσι νομίζουμε ότι η Συνειδητότητα ανήκει στο σώμα και ότι ως σώμα είμαστε συνειδητοί. Και όχι μόνο βλέπουμε τα δύο σαν ένα (δηλαδή την Συνειδητότητα να ανήκει στο σώμα και τον νου) αλλά έχουμε και λάθος αντίληψη σχετικά με το ποιο από τα δύο είμαστε. Έτσι αντί να αντιλαμβανόμαστε ότι είμαστε η Συνειδητότητα, αντιλαμβανόμαστε ότι είμαστε το σώμα-νους.
Επιπλέον, εξ αιτίας της προβολής που συνδυάζεται με την ταύτιση, τα χαρακτηριστικά του ενός προβάλλονται στο άλλο και το αντίστροφο. Δηλαδή, τα χαρακτηριστικά της Συνειδητότητας, όπως η αθανασία προβάλλεται στο σώμα, και τα χαρακτηριστικά του σώματος και του νου στην Συνειδητότητα. Εξ αιτίας αυτής της προβολής της αθανασίας που ανήκει στην Συνειδητότητα στο σώμα, έχουμε την αίσθηση ότι δεν θα πεθάνουμε ποτέ. Αν και βλέπουμε καθημερινά ανθρώπους να πεθαίνουν, αν και γνωρίζουμε ότι κάποια στιγμή θα πεθάνουμε ως σώμα, παρά ταύτα έχουμε την αίσθηση της αθανασίας, νοιώθουμε ότι δεν θα πεθάνουμε ποτέ. Η αθανασία ανήκει στην Συνειδητότητα ενώ η θνησιμότητα στο σώμα. Αλλά εξ αιτίας της προβολής της αθανασίας της Συνειδητότητας στο σώμα και της ταύτισης, έχουμε την ψευδαίσθηση ότι δεν θα πεθάνουμε ως σώμα.
Θυμίζω ότι η ταύτιση της Συνειδητότητας με το σώμα και τον νου είναι φαινομενική, αλλά παρά ταύτα μας κάνει να έχουμε τελείως λανθασμένη αντίληψη για τον εαυτό μας και αυτό γίνεται αιτία να υποφέρουμε. Στην φαινομενική ταύτιση δύο πράγματα φαίνονται σαν ένα, παρότι δεν έχουν πραγματική επαφή μεταξύ τους.
Για να σας γίνει περισσότερο ξεκάθαρο και κατανοητό αυτό το είδος ταύτισης, θα αναφέρω μερικά παραδείγματα από τον φυσικό κόσμο ώστε.
Η κρυστάλλινη σφαίρα
Όταν πίσω από μια διάφανη κρυστάλλινη σφαίρα, υπάρχει ένα αντικείμενο χρώματος μπλε, τότε φαίνεται ότι η κρυστάλλινη σφαίρα σαν να είναι μπλε. Παρότι η σφαίρα είναι και παραμένει διάφανη δημιουργείται σε εμάς η ψευδαίσθηση ότι είναι χρώματος μπλε. Παρότι η σφαίρα και το μπλε αντικείμενο δεν έχουν επαφή μεταξύ τους φαίνονται σαν να είναι ένα. Αν βλέπαμε για πρώτη φορά την σφαίρα και αν δεν ήμασταν αρκετά προσεκτικοί μπορεί προς στιγμήν να πιστεύαμε ότι η σφαίρα είναι μπλε και μόνο αν την κοιτάγαμε πιο προσεκτικά θα αντιλαμβανόμασταν ότι κάναμε λάθος και ότι ήταν μια αυταπάτη που την βλέπαμε μπλε.
Ο γαλάζιος ουρανός
Όταν δεν υπάρχουν σύννεφα βλέπουμε τον ουρανό γαλάζιο και νομίζουμε ότι ο ουρανός είναι γαλάζιος. Αλλά ο ουρανός δεν έχει χρώμα, είναι κενός χώρος, άχρωμος και άμορφος. Καθώς όμως αντανακλά το φως του ήλιου στην ατμόσφαιρα φαίνεται στα μάτια μας μόνο το μπλε χρώμα του ηλιακού και φωτός και ταυτόχρονα δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι το μπλε χρώμα ανήκει στον ουρανό, γι’ αυτό λέμε ο ουρανός είναι γαλάζιος, ενώ είναι διάφανος στην πραγματικότητα. Υπάρχει δηλαδή ταύτιση του κενού χώρου με το γαλάζιο χρώμα του ηλιακού φωτός και φαίνονται σαν ένα. Ο ίδιος ουρανός το βράδυ που δεν υπάρχει ηλιακός φως φαίνεται μαύρος. Βέβαια ούτε μπλε είναι, ούτε μαύρος, απλά φαίνεται σαν μπλε ή μαύρος ανάλογα με το αν υπάρχει ηλιακό φως ή όχι.
Το ίδιο συμβαίνει με τα νερά της θάλασσας. Φαίνονται γαλάζια ενώ το νερό είναι διαφανές.
Το σινεμά
Στο σινεμά βλέπουμε επάνω στην οθόνη το παιχνίδισμα του φωτός, που δημιουργείται καθώς το φως του προβολέα περνάει μέσα από το φιλμ. Όλα τα πρόσωπα που βλέπουμε στην οθόνη και όλα όσα συμβαίνουν δεν είναι τίποτε άλλο παρά κίνηση του φωτός.
Παρά ταύτα εμείς νομίζουμε ότι οι ηθοποιοί της οθόνης, χαίρονται, λυπούνται, φοβούνται θυμώνουν κ.λπ. και μαζί με αυτούς χαιρόμαστε, λυπόμαστε, στεναχωριόμαστε και εμείς.
Αυτό συμβαίνει, γιατί προβάλλονται σε αυτές τις ψεύτικες εικόνες τις δημιουργημένες από το φως, από το εγώ μας οι δικές μας συναισθηματικές, συγκινησιακές και ενεργειακές αντιδράσεις. Ταυτιζόμαστε με τα πρόσωπα της ταινίας και προβάλουμε σε αυτά τις δικές μας επιθυμίες, τα συναισθήματα, την απόλαυση ή τον πόνο μας και έτσι δύο τελείως διαφορετικά και ανεξάρτητα μεταξύ τους πράγματα, δηλαδή τα πρόσωπα τα δημιουργημένα από το φιλμ και το φως και τα δικά μας συναισθήματα γίνονται αντιληπτά σαν ένα. Και είναι τόσο δυνατή αυτή η ταύτιση και η προβολή, που παρότι γνωρίσουμε ότι όλα όσα βλέπουμε είναι απλά φως και τα πρόσωπα της οθόνης δεν βιώνουν απολύτως τίποτα, εμείς τα αντιλαμβανόμαστε σαν να είναι ζωντανά και ότι βιώνουν επιθυμίες, συναισθήματα, κ.λπ.. Στην πραγματικότητα όμως βιώνουμε τα δικά μας συναισθήματα, συγκινήσεις, επιθυμίες κ.λπ., που προβάλλονται αυτόματα από το εγώ μας στα εικονικά πρόσωπα της ταινίας.
Το ίδιο βέβαια κάνουμε και στην καθημερινή ζωή, με τους συνανθρώπους μας αλλά και τα ζώα. Οι ψυχολογικές μας καταστάσεις (εγωϊκές τάσεις, συναισθήματα κ.λπ.) προβάλλονται επάνω στους άλλους και νομίζουμε ότι αυτό που βιώνουμε εμείς ανήκει στους άλλους. Αυτό είναι από τις πιο σημαντικές απόψεις του συνειδησιακού ύπνου που βρίσκεται σχεδόν όλη η ανθρωπότητα, και αιτία παρεξηγήσεων, συγκρούσεων και δυστυχίας.
Αν στην ταινία που γνωρίζουμε ότι είναι κάτι ψεύτικο είναι τόσο δυνατή η προβολή και η ταύτιση, σκεφτείτε πόσο πιο δυνατή είναι η προβολή και η ταύτιση που συμβαίνει μέσα μας, μεταξύ του σώματος και της Συνειδητότητας.
Ανακεφαλαιώνοντας, όπως στην περίπτωση της γυάλινης σφαίρας, η σφαίρα και το χρώμα φαίνονται σαν να είναι ένα, έτσι και η Συνειδητότητα, το σώμα και το εγώ φαίνονται σαν ένα. Όπως τα συναισθήματα μας και οι ηθοποιοί της οθόνης, ενώ είναι δύο διαφορετικά πράγματα και δεν έχουν επαφή μεταξύ τους φαίνονται σαν ένα, έτσι το σώμα μας, το εγώ και η Συνειδητότητα αν και δεν έχουν επαφή μεταξύ τους φαίνονται σαν ένα και επιπλέον τα χαρακτηριστικά του ενός προβάλλονται στο άλλο.
Έτσι, ενώ εμείς ως Συνειδητότητα είμαστε ανέγγιχτοι από ότι συμβαίνει στο σώμα και στον νου (σκέψεις, συναισθήματα, επιθυμίες κ.λπ.), εξ αιτίας της ταύτισης με το σώμα, και την ψευδαισθησιακή αίσθηση ότι είμαστε το σώμα νομίζουμε ότι εμείς πονάμε, κουραζόμαστε, πεινάμε, διψάμε, φοβόμαστε, στεναχωριόμαστε, θυμώνουμε, αγχωνόμαστε, κ.λπ. Αν και ως Συνειδητότητα είμαστε ανέγγιχτοι από ότι συμβαίνει στο σώμα και τον νου και επίσης είμαστε ειρηνικοί, πλήρεις και μακάριοι, για όσο δεν έχουμε επίγνωση ότι είμαστε η Συνειδητότητα που είναι πέρα από όλα, θα αντιλαμβανόμαστε το κάθε τι που συμβαίνει στο σώμα και στο νου ότι συμβαίνει σε εμάς.
Όσοι ζουν ταυτισμένοι με το σώμα (η συντριπτική πλειοψηφία της ανθρωπότητας) εκλαμβάνουν τον εαυτό τους ως το σώμα, και έτσι όταν πονάει το σώμα λένε πονάω, όταν κουράζεται το σώμα λένε κουράστηκα, όταν πεινάει το σώμα λένε πεινάω κ.λπ. Εκλαμβάνουν δηλαδή τις ανάγκες και καταστάσεις του σώματος σαν να είναι του Εαυτού τους. Επίσης η ταύτιση δεν περιορίζεται στο σώμα αλλά και σε ότι συμβαίνει μέσα σε αυτό, δηλαδή στα συναισθήματα, τις επιθυμίες, τις σκέψεις κ.λπ.. Οπότε όταν ο νους νυστάζει λένε νυστάζω, όταν ο νους είναι αφηρημένος λένε είμαι αφηρημένος, όταν ο νους αγχώνεται λένε είμαι αγχωμένος, είμαι θυμωμένος κ.λπ.. Επειδή τα αρνητικά συναισθήματα είναι εκφράσεις του ίδιου το εγώ (το εγώ και ο θυμός δεν είναι δύο διαφορετικά πράγματα), όταν εκδηλώνονται, ενδυναμώνουν την ταύτιση με το σώμα. Αντίθετα όταν εκδηλώνονται μέσα μας θετικά συναισθήματα, όπως η συμπόνια, η χαρά και η αγάπη, η ταύτιση με τα σώμα και το εγώ χάνει δύναμη. Όταν εκδηλώνεται η ανιδιοτελής αγάπη μέσα μας, το εγώ δεν μπορεί να εκδηλωθεί, καταλαγιάζει πλήρως.
Η αυτοέρευνα (Βιτσάρα), έχει σκοπό να ερευνήσουμε την ψυχολογία μας, ώστε να αντιληφθούμε (διακρίνουμε) ότι η Συνειδητότητα (εσωτερική σιωπηλή παρουσία) είναι ξεχωριστή από το σώμα, από το εγώ, από τα συναισθήματα και τις σκέψεις και να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε η Συνειδητότητα, η οποία είναι πάντα ειρηνική και ευδαιμονούσα, και ανέγγιχτη από ότι συμβαίνει στο σώμα και στον νου. Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται να ασκούμαστε καθημερινά με ειλικρίνεια και ζήλο στην αυτοέρευνα, με συνεχή μελέτη, στοχασμό, διερευνητική εστιασμένη προσοχή και διάκριση.