Ο Διαλογισμός, ο Νους και οι Τρεις Ποιότητες (Γκούνας) ~ Άτμαν Νιτυανάντα

Ο Χεϊρακάν Μπάμπατζι σε διαλογισμό

Ο Διαλογισμός, ο Νους και οι Τρεις Ποιότητες (Γκούνας)

Οι τρεις ποιότητες (σάττβα, ράτζας και τάμας) είναι τα τρία θεμελιώδη ‘υλικά’ από τα οποία δημιουργούνται όλα όσα υπάρχουν στο Σύμπαν. Οι τρεις ποιότητες καθορίζουν επίσης την φύση όλων όσων  υπάρχουν.

Η ποιότητα λειτουργίας του νου μας εξαρτάται από την ποσοστιαία παρουσία των τριών γκούνας στον νου μας. Ο νους από την φύση του είναι σαττβικός, αλλά εξ αιτίας της επαφής του με τα αντικείμενα των αισθήσεων (μέσω των αισθήσεων), ‘τοξινώνεται’ από τις ράτζας και τάμας ποιότητες και αναπτύσσει τις  εγωϊκές τάσεις (λαιμαργία, λαγνεία, υπερηφάνεια, θυμός, ζήλια, πλεονεξία, κ.λπ.). Ο νους καθώς διαποτίζεται από τις ποιότητες ράτζας και τάμας, χάνει την φυσική του κατάσταση και λειτουργεί πολύ πιο κάτω από τις δυνατότητες του και επίσης δυσλειτουργεί.

Κάθε μια από τις τρεις αυτές ποιότητες (σάττβα-ράτζας-τάμας) κάνουν τον νου να λειτουργεί με ένα διαφορετικό τρόπο και αναπτύσσουν στον νου συγκεκριμένες τάσεις και ιδιότητες.  Αφού οι τρεις ποιότητες καθορίζουν την ποιότητα λειτουργίας του νου, παίζουν καθοριστικό ρόλο  στην εσωτερική μας ανάπτυξη και μεταμόρφωση.

Ο νους που δεν είναι αγνός δεν μπορεί να είναι διαυγής, σταθερός, φωτεινός και γι’ αυτό δεν μπορεί να κάνει σταθερά βαθύ διαλογισμό. Δεν είναι αγνός σημαίνει ότι κυριαρχούν στον νου οι τάμας και ράτζας ποιότητες, αντί της σάττβα και ότι είναι γεμάτος επιθυμίες, αρέσκειες, απαρέσκειες, φόβο, θυμό, απληστία, υπερηφάνεια κ.λπ. (όλες αυτές οι ιδιότητες είναι ρατζασοταμασικής φύσης).  Οι εγωιστικές ενέργειες εμποδίζουν τον νου να είναι σταθερός, συγκεντρωμένος, ήρεμος, διάφανος, αρμονικός, διαυγής (να λειτουργεί δηλαδή σε σαττβική κατάσταση), ιδιότητες που είναι απαραίτητες για να κάνουμε βαθύ διαλογισμό.

Πως μπορούμε να διαλογιστούμε βαθιά και σταθερά αν ο νους μας είναι ανήσυχος, ασταθής και ταραγμένος (ρατζασικές ιδιότητες), ή ληθαργικός, νωθρός, τεμπέλης, βαρύς (ταμασικές ιδιότητες; Για να διαλογιζόμαστε βαθιά είναι απαραίτητο να υπερτερούν στον νου η σάττβα ποιότητα και ιδιότητες, δηλαδή να είναι σταθερός, συγκεντρωμένος, ήρεμος, διάφανος, αρμονικός, διαυγής.

Πως η τάμας και η ράτζας ποιότητες εμποδίζουν τον διαλογισμό

Στον νου μας υπάρχουν και οι τρεις ποιότητες με κυρίαρχη κάποια από τις τρεις. Στον νου της πλειοψηφίας της ανθρωπότητας κυριαρχούν είτε η ράτζας είτε η τάμας ποιότητα. Σπάνιοι είναι αυτοί που στον νου τους κυριαρχεί η σάττβα ποιότητα. Ανεξάρτητα από την ποιότητα που κυριαρχεί στην σύνθεση του  νου, οι τρεις ποιότητες (σάττβα, ράτζας και τάμας) εναλλάσσονται συνεχώς και για κάποιο διάστημα κυριαρχεί η μία ποιότητα και στην συνέχεια κάποια άλλη. Στον νου που ποσοστιαία υπάρχουν περισσότερο οι τάμας και ράτζας ποιότητες από ότι η σάττβα, θα λειτουργεί περισσότερο συχνά και για περισσότερο χρόνο κάτω από την επίδραση της ράτζας ή της τάμας ποιότητας και βέβαια θα εκδηλώνονται πιο συχνά και για περισσότερο χρόνο οι ταμασικές και ρατζασικές νοητικές καταστάσεις και σπανιότερα οι σαττβικές. Και το αντίστροφο, στον νου που ποσοστιαία υπάρχει περισσότερο σάττβα ποιότητα, θα λειτουργεί περισσότερο συχνά και για περισσότερο χρόνο κάτω από την επίδραση της σάττβα ποιότητας και θα εκδηλώνονται πιο συχνά και για περισσότερο διάρκεια οι σαττβικές νοητικές καταστάσεις και ιδιότητες από ότι οι ρατζασικές και οι ταμασικές.

Ο διαλογισμός και η ράτζας ποιότητα

Αν την ώρα που κάποιος πάει να κάνει διαλογισμό κυριαρχεί στον νου του η ράτζας ποιότητα, τότε ο νους του θα είναι εξωστρεφής, ανήσυχος, αεικίνητος, διασπασμένος σε πολλές σκέψεις. Έτσι η προσπάθεια του να ηρεμήσει και να συγκεντρώσει τον νου του θα είναι αρκετά δύσκολη ή πολύ δύσκολη, αναλόγως την ένταση με την οποία εκδηλώνεται η ράτζας ποιότητα εκείνη την στιγμή. Δεν θα μπορεί να ησυχάσει το σώμα και θα υπάρχει μια παρόρμηση που θα τον ωθεί να σηκωθεί να κάνει κάποια  δραστηριότητα. Μπορεί να σκέπτεται τι θα κάνει μετά τον διαλογισμό ή να κάνει αλλά σχέδια για το μετά, όπως για παράδειγμα, τι θα απολαύσει, που θα πάει με τους φίλους του κ.λπ. Είναι η φύση της ράτζας ποιότητας, να κάνει το νου εξωστρεφή, ανήσυχο, να ζητάει δράση και απόλαυση, να κάνει πλάνα και σχέδια για το μέλλον.

Ο διαλογισμός και η τάμας ποιότητα

Αν την ώρα που κάθεται κάποιος να κάνει διαλογισμό κυριαρχεί στον νου του η τάμας ποιότητα, τότε μπορεί να νυστάζει, να βαριέται, να μην έχει διαύγεια αντίληψης, να βρίσκεται σε μια κατάσταση λήθαργου. Επίσης μπορεί να ησυχάσει ο νους του, να μην υπάρχει ιδιαίτερη κίνηση του νου, αλλά δεν θα έχει  διαύγεια, φωτεινότητα, διάκριση, καθαρή αντίληψη. Ο νους είναι νωχελικός, βαρύς, σκοτεινιασμένος, άκεφος και χωρίς ενέργεια να κάνει προσπάθεια να συγκεντρωθεί και να παραμείνει σε εγρήγορση.

Σε αυτή την κατάσταση συμβαίνει το σώμα να γέρνει προς τα εμπρός ή προς τα πίσω, το κεφάλι  να κρεμάει και να μπαινοβγαίνει σε μια κατάσταση μισό-ύπνου, μισό-ξύπνιου. Επίσης να έχει κενά στην επίγνωση, να έρχονται κάποιες ονειρικές σκέψεις και εικόνες κ.λπ. Επίσης η τάμας γκούνα μπορεί να εκδηλωθεί ως βαρεμάρα, τεμπελιά ή ακόμη και απέχθεια και αντίσταση στο να κάνεις διαλογισμό.

Ο διαλογισμός και η σάττβα ποιότητα

Αν την ώρα που κάθεται κάποιος να κάνει διαλογισμό, κυριαρχεί στον νου του η σάττβα ποιότητα, τότε ο διαλογισμός συμβαίνει εύκολα, φυσικά και αβίαστα. Διότι στην σαττβική κατάσταση ο νους γίνεται ήρεμος, διαυγής, φωτεινός, σταθερός και εύκολα εστιάζεται στο αντικείμενο διαλογισμού.

 Η παρουσία των 3 ποιοτήτων (γκούνας) στον νου

Για όσο θα κυριαρχούν ποσοστιαία οι ράτζας και τάμας ποιότητες στον νου μας, θα υπάρχει δυσκολία να βάλουμε τον νου σε σάττβα κατάσταση και να διαλογιστούμε βαθιά. Όσο πιο έντονη είναι η παρουσία των ράτζας και τάμας ποιοτήτων στον νου, τόσο πιο σπάνια και πιο λίγο θα διαρκεί η έκφραση της σάττβα ποιότητας στον νου και τόσο πιο δύσκολο θα είναι να φέρουμε τον νου σε σάττβα κατάσταση θεληματικά.

Η μοναδική λύση για να κυριαρχεί συχνά η σάττβα ποιότητα στον νου μας, και να φέρνουμε εύκολα τον νου σε σαττβική κατάσταση, είναι να αλλάξουμε την ποσοστιαία σύνθεση των γκούνας στον νου. Να αυξήσουμε δηλαδή το ποσοστό της σάττβα ποιότητας και να μειώσουμε τα ποσοστά της τάμας και της ράτζας ποιότητας στον νου, μέσα από σαττβικό τρόπο ζωής, από καθημερινή οργανωμένη άσκηση και πειθαρχίες. Όσο περισσότερο θα αυξάνεται η σάττβα ποιότητα στον νου και θα μειώνονται η ράτζας και η τάμας ποιότητες, τόσο πιο συχνά και πιο πολύ θα διαρκεί η σαττβική κατάσταση στον νου και επίσης πολύ πιο εύκολα θα μπορούμε να επαναφέρουμε τον νου σε σάττβα κατάσταση όταν ο νους βρίσκεται σε ράτζας ή τάμας κατάσταση. Επίσης καθώς θα μειώνονται η ράτζας και η τάμας ποιότητες στον νου, τόσο λιγότερο έντονα θα εκδηλώνονται οι ρατζασικές και οι ταμασικές νοητικές και συγκινησιακές καταστάσεις (τεμπελιά, αδράνεια, η αντίσταση, η ανησυχία, η διάσπαση προσοχής, η ανυπομονησία, ο θυμός, οι επιθυμίες, η λαιμαργία, η λαγνεία, η υπερηφάνεια, η υποκρισία, το ανικανοποίητο, η στεναχώρια, η απογοήτευση, κ.λπ.) .

Πως αλλάζουμε την σύνθεση των ποιοτήτων στον νου

Θα δώσω τώρα μερικές ιδέες για το πως μπορούμε σταδιακά να αλλάξουμε την γκουνική δομή του νου. Πως να αυξήσουμε δηλαδή την σάττβα ποιότητα και να μειώσουμε την ράτζας και την τάμας ποιότητα.

Το πρώτο που πρέπει να επιδιώξουμε είναι να μειώσουμε την τάμας ποιότητα στον νου, που είναι πολύ μεγαλύτερο εμπόδιο από ότι η  ράτζας. Η αδράνεια, η τεμπελιά, η βαρεμάρα, η απέχθεια, η δυσαρέσκεια και γενικά η αντίσταση για άσκηση, η έλλειψη πειθαρχίας και συστηματικότητας στην άσκηση, η μη κατανόηση, η μη διάκριση, οι λάθος αποφάσεις σχετίζονται κυρίως με την τάμας  ποιότητα. Συνεπώς αν δεν γίνει μια δραστική μείωση της τάμας ποιότητας στον νου αλλά και στο σώμα, η πνευματική ζωή, η συστηματική, σταθερή και ειλικρινής πνευματική άσκηση και βέβαια η ουσιαστική πνευματική πρόοδος είναι αδύνατες.

Μερικές ιδέες για να μειώσουμε την τάμας ποιότητα  

Η βασική ιδέα είναι ότι πρέπει να υπάρχει πολύ δράση, προσανατολισμένη στο σάττβα, δηλαδή σαττβική δράση. Αυτό περιλαμβάνει σαττβικές δραστηριότητες όπως για παράδειγμα οι δραστηριότητες στην φύση (πεζοπορία στο βουνό, κολύμπι, κ.λπ.). ανιδιοτελή υπηρεσία, εξαγνιστικές πρακτικές, πειθαρχίες, πνευματικές πρακτικές, να αποφεύγεται οποιαδήποτε ταμασική συνήθεια, όπως το να κοιμόμαστε υπερβολικά, να σηκωνόμαστε αργά το πρωί, να κοιμόμαστε στην διάρκεια της ημέρας, να τρώμε ταμασικά φαγητά (κονσέρβες, μπαγιάτικα, κρέας, σκόρδα, κρεμμύδια, βαριά φαγητά όπως πλημμυρισμένα στο λαδί), να μεθάμε ή να ζαλιζόμαστε από οποιαδήποτε αλκοολούχο ποτό ή άλλη ουσία, να τρώμε πολύ και να μας πιάνει λήθαργος, να βλέπουμε πολύ τηλεόραση ή να καθόμαστε αδρανείς, να βλέπουμε ταμασικές ταινίες (θρίλερ, έντονη βία, πορνό κ.λπ. ), κ.λπ.

Θα πρέπει να δώσουμε κίνητρο στον νου μας, να βγει από την αδράνεια μέσα από ελκυστικές και ενδιαφέροντες δραστηριότητες.  Δραστηριότητες όπως η άσκηση σε κάποιο σπορ, (τένις, μπάσκετ, βόλεϊ, το κολύμπι κ.λπ.), στο γυμναστήριο, η άσκηση στην φύση, τα μπάνια στα ποτάμια ή την θάλασσα, η πεζοπορία στα βουνά, η ποδηλασία, που συνδυάζουν την δράση με ένα σαττβικό περιβάλλον (η φύση έχει σάττβα ποιότητα) είναι αποτελεσματικές για να εξαλείψουμε την τάμας γκούνα από τον νου και το σώμα.

Κεντρικό ρόλο στην εξάλειψη της τάμας ποιότητας και στην αύξηση της σάττβα είναι οι πνευματικές ασκήσεις όπως η επανάληψη των μάντρα, η ανάγνωση των ονομάτων του Θεού, το τραγούδισμα των μάντρα (κίρταν), η λατρεία, η πραναγιάμα και οι  χάθα γιόγκα ασάνας.

Απολύτως σημαντική είναι η αποφυγή ταμασικών χώρων και ατόμων και η συχνή επαφή με σαττβικά μέρη όπως η φύση, με πνευματικούς δάσκαλους, με προχωρημένους ασκούμενους, με πνευματικά κέντρα,  μοναστήρια και πνευματικές κοινότητες που έχουν εγκαταστάσεις στην φύση. Επίσης τα μπάνια σε ιερά ποτάμια είναι από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους να εξαγνίσουμε τον νου από την τάμας ποιότητα.

Μια σημαντική ιδέα για να βγούμε από την ταμασική κατάσταση (λήθαργο, υπνηλία, βαρύ κεφάλι) όταν πάμε να κάνουμε διαλογισμό ή άλλη καθιστική πρακτική είναι αντί για καθιστικό διαλογισμό να τραγουδάμε τα μάντρα και να χορεύουμε, να κάνουμε τα μάντρα περπατώντας έξω και αν υπάρχει δυνατότητα να πάμε σε κάποιο πάρκο ή αλσύλιο όπου κυριαρχεί η σάττβα ποιότητα. Επίσης να κάνουμε ασκήσεις πραναγιάμα (αναπνευστικές) και να τις συνδυάζουμε με τα μάντρα.

Μέτρα για να μειώσουμε την ράτζας ποιότητα 

Πολλά από τα μέτρα που δίνονται για την μείωση της τάμας ποιότητας σχετίζονται και με την μείωση της ράτζας ποιότητας στον νου.

Για να μειωθεί η ράτζας ποιότητα στον νου θα πρέπει να αποφεύγονται και να εγκαταλείπονται σταδιακά οι  ρατζασικές αισθητηριακές εντυπώσεις και οι ρατζασικές καταστάσεις γενικότερα. Θα πρέπει να  εγκαταλειφθούν οι ρατζασικές εικόνες, ταινίες, (πάθους, ερωτικές, πορνό, βίας, πολεμικές κ.λπ.), οι ρατζασικές μουσικές, οι ρατζασικές δραστηριότητες, τα έντονα χρώματα κ.λπ.. Θα πρέπει να αποφεύγουμε τις παρέες με ρατζασικούς εξωστρεφείς ανθρώπους που το μόνο που σκέφτονται είναι τα χρήματα, οι απολαύσεις, οι διασκεδάσεις, να ανταγωνίζονται και να συγκρίνονται με τους άλλους.

Επιπλέον θα πρέπει να αποφεύγονται τα πολύ ρατζασικά φαγητά (το πολύ αλάτι στα φαγητά, τα παστά, τα καυτερά, τα κρεμμύδια, οι καυτερές πιπεριές, το μαύρο πιπέρι, αλμυρά  τυριά, πατατάκια, σνακ κ.λπ.), το πολύ καυτό φαγητό, οι καφέδες και αλλά διεγερτικά ροφήματα και ποτά, το κρέας, η υπερβολικά έντονη άσκηση, τα ανταγωνιστικά παιχνίδια και γενικά την υπερβολή σε σχέση με την σωματική δράση, τα συναισθήματα και τον νου. Να αποφεύγουμε την υπερβολική ομιλία, τις έντονες συζητήσεις, το να επιβάλουμε την γνώμη μας στους άλλους, κριτικές και τις άσκοπες συζητήσεις.

Για να ξεπεράσουμε την ράτζας ποιότητα, κάνουμε δραστηριότητες (που είναι χαρακτηριστικό της ράτζας) με σαττβική ποιότητα, όπως είναι οι ιεροί χοροί, η λατρεία, το τραγούδισμα μάντρα και ύμνων για τον Θεό, η μελέτη ιερών βιβλίων, οι αναπνευστικές ασκήσεις, οι Χάθα γιόγκα ασάνας, η υπηρεσία στον δάσκαλο, η υπηρεσία στους ανθρώπους, οποιαδήποτε δράση αφιερωμένη στον Θεό.

Αν θέλεις να κάνεις καθιστικό διαλογισμό και βλέπεις ότι δεν μπορείς να ησυχάσεις το σώμα και τον νου (η ανησυχία στο σώμα και τον νου είναι ρατζασική κατάσταση), αντί να παιδεύεσαι, είναι προτιμότερο να σηκωθείς και να τραγουδήσεις ένα μάντρα (κίρταν) ή να ακούς το μάντρα και να χορεύεις και να τραγουδάς, μέχρι να ησυχάσει ο νους και το σώμα να μπορεί να καθίσει ήρεμα. Τα παραπάνω τα κάνουμε επίσης για να μας φύγει η ταμασική κατάσταση (η υπνηλία και η βαρεμάρα) ή εναλλακτικά ένα κρύο ντους, ή να βγούμε έξω για έναν γρήγορο περίπατο κάνοντας μάντρα. Επίσης να αποφεύγουμε την  πολύ ζέστη στο δωμάτιο, γιατί φέρνει επίσης υπνηλία. 

Πως αυξάνουμε την σάττβα γκούνα 

Για να αυξήσουμε την σάττβα ποιότητα θα πρέπει το κάθε τι που σχετιζόμαστε να είναι σαττβικού τύπου. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να τα το επιδιώκουμε συστηματικά και όχι ευκαιριακά.

Στον κόσμο που ζούμε είναι αδύνατο να αποφύγουμε τις ρατζασικές και ταμασικές εξωτερικές καταστάσεις, συνθήκες και πρόσωπα, παρά ταύτα αν μας ενδιαφέρει μπορούμε να μειώσουμε τις επαφή μας με αυτά σε πολύ μεγάλο βαθμό.  Όσα πράγματα εξαρτώνται από εμάς θα πρέπει να επιλέγουμε να είναι σαττβικής φύσης. Όταν αναπόφευκτα βρισκόμαστε σε επαφή με ρατζασοταμασικές εντυπώσεις, καταστάσεις και πρόσωπα θα πρέπει να είμαστε ικανοί να παραμένουμε προσηλωμένοι στην εσωτερική σιωπή στο κέντρο της ύπαρξης μας, να χρησιμοποιούμε τον έλεγχο των αισθήσεων και το αποτράβηγμα των αισθήσεων από τα αντικείμενα (πρατυαχάρα) και την επιλεγμένη προσοχή, έτσι ώστε να μην επιτρέπουμε στον νου να τρέφεται από τις ράτζας και τάμας ποιότητες.

Για όσο διάστημα θα υπερτερούν στον νου μας οι ράτζας και τάμας ποιότητες, παρά την θέληση μας να αναπτύξουμε την σάττβα ποιότητα, ο νους μας θα αναζητά παρορμητικά εξωτερικές καταστάσεις αλλά και συναισθηματικές και νοητικές καταστάσεις ρατζασικής και ταμασικής φύσης. Ο προγραμματισμένος νους αρέσκεται στο να επαναλαμβάνει τις ίδιες καταστάσεις με τις οποίες είναι προγραμματισμένος, ακόμη και αν μας προκαλούν κακό στην υγεία και επίσης δυσαρμονία, πόνο, μιζέρια και δυστυχία.

Ο ρατζασοταμασικός νους βρίσκει χαρά σε δραστηριότητες, εξωτερικές καταστάσεις και ψυχολογικές καταστάσεις που αντιστοιχούν στην δόνηση του και αδυνατεί να αντιληφθεί και να απολαύσει την αρμονία και την ευτυχία του σάττβα. Στους ανθρώπους με ρατζασικό νου τους αρέσουν τα σπορ που έχουν έντονη δράση και ανταγωνισμό, ταινίες δράσης και πάθους, τα έντονα χρώματα, τα ρατζασικά φαγητά (καυτερά, αλμυρά), οι σχέσεις πάθους, η δόξα και η φήμη, κ.λπ. και σε αυτούς που έχουν ταμασικό νου τους αρέσουν τα ταμασικά φαγητά (κονσέρβες, αλλαντικά, μπαγιάτικα, μουχλιασμένα τυριά κ.λπ.), οι ταινίες θρίλερ και τρόμου και βίας, τα πορνό με βία ή διαστροφές, τους αρέσει η τεμπελιά και η αδράνεια. Ο ρατζασοταμασικός νους αν δεν βιώσει έντονα συναισθήματα έχει την αίσθηση ότι δεν ζει και η αρμονία, η γαλήνη και η ειρήνη του σάττβα του φαίνονται βαρετά.

Έτσι παρότι γνωρίζουμε ότι ο νους μας θα γίνει υγιής, ισορροπημένος, φωτεινός, ικανοποιημένος και ευτυχής αν αυξηθεί η σάττβα ποιότητα σ’ αυτόν, το ρατζασοταμασικό μέρος του νου, θα μας σπρώχνει ξανά και ξανά στις ρατζασοταμασικές εξωτερικές εμπειρίες και τις αντίστοιχες ψυχολογικές καταστάσεις.

Αν θέλουμε όμως να μεταμορφωθούμε εσωτερικά και να μετατραπούμε σε όντα φωτός, ειρήνης κι αγάπης, θα πρέπει να αυξάνουμε συστηματικά την σάττβα ποιότητα και να μειώνουμε τις ράτζας και τάμας ποιότητες από τον ψυχισμό μας. Πρωτίστως την τάμας η οποία είναι καταστροφική και αυτοκαταστροφική και το κύριο εμπόδιο σε οποιαδήποτε αλλαγή.

Συνοπτικά πως αυξάνουμε την σάττβα ποιότητα

Αυξάνεται η σάττβα ποιότητα στον νου, όταν ο νους μας τρέφεται με σαττβικές αισθητηριακές εντυπώσεις (σαττβικούς ήχους, εικόνες, γεύσεις, μυρωδιές), όταν τρεφόμαστε με σαττβικές τροφές και ποτά (επισημαίνω πως η ποιότητα των τροφών και των ποτών κατατάσσονται επίσης σύμφωνα με τα τρία γκούνας. Για παράδειγμα ο φρέσκος χυμός είναι σαττβικός και οι συμπυκνωμένοι χυμοί με συντηρητικά ταμασικοί, οι φρέσκες τροφές εποχής είναι σαττβικές, οι κονσέρβες ταμασικές). Αυξάνεται το σάττβα στον νου μας  όταν διατηρούμε σαττβικές σχέσεις, κάνουμε σαττβικές δραστηριότητες, καλλιεργούμε θετικές-φωτεινές σκέψεις και συναισθήματα, διαμένουμε σε σαττβικό περιβάλλον (σπίτι , εργασία), διαβάζουμε σαττβικά βιβλία  (πνευματικά βιβλία, βιβλία αυτοβελτίωσης, αυτογνωσίας, ιερά κείμενα κ.λπ.), ακούμε σαττβική μουσική και τραγούδια (μάντρα, ύμνοι, ιερή μουσική, κλασσική μουσική, κ.λπ.)  ερχόμαστε σε επαφή με πνευματικούς δασκάλους, σε συχνή επαφή με τη φύση, (η φύση είναι σαττβική) κ.λπ..

Είναι επίσης σημαντικό να θεραπεύουμε το σώμα και την ψυχολογία μας μας με φυσικές σαττβικές θεραπείες πρωτίστως και μόνο όταν είναι απαραίτητο να κάνουμε θεραπείες με χημικά φάρμακα. Οι Αγιουρβεδικές θεραπείες, η σαττβική διατροφή, οι θεραπείες με βότανα, το Σιάτσου, το Ρέϊκι, τα ανθοϊάματα του Μπάχ, η Χάθα Γιόγκα, η πραναγιάμα και γενικά όλες οι  φυσικές θεραπείες είναι σαττβικού τύπου και μπορούν να επαναφέρουν την ισορροπία στις τρεις βιοενέργειες (Ντόσας: Βάτα-Πίττα-Κάφα) και την ζωτική ενέργεια (πράνα) που είναι οι θεμελιώδεις παράγοντες υγείας.

Σαττβικός τρόπος δράσης

Εκτός του ότι είναι σημαντικό να έχουμε επαφή με οτιδήποτε έχει σαττβική φύση, είναι εξίσου σημαντικός ο τρόπος που κάνουμε τα πράγματα. Είναι σημαντική η εσωτερική στάση (νοητική, συναισθηματική και συνειδησιακή κατάσταση) που έχουμε όταν κάνουμε κάτι. Θα πρέπει να μάθουμε να κάνουμε τα πράγματα με σαττβικό τρόπο.

Αλλιώς, είναι για παράδειγμα, να τρώμε αγχωμένοι, να τρώμε γρήγορα, να είμαστε ασυγκέντρωτοι, να τρώμε και ταυτόχρονα να βλέπουμε τηλεόραση (ρατζασικός τρόπος) και αλλιώς είναι να τρώμε ήρεμοι, με προσοχή, με ευγνωμοσύνη, κάνοντας προσευχή ή επαναλαμβάνοντας φωτεινές σκέψεις ή κάποιο μάντρα (σαττβικός τρόπος). Το ίδιο ισχύει και για οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα αλλά και για την δουλειά μας. Αλλιώς είναι να εργαζόμαστε με ηρεμία, με συγκέντρωση και με ένα πνεύμα προσφοράς (σαττβικός τρόπος), και αλλιώς απρόσεκτα, βαριεστημένα και με ένα πνεύμα υποχρέωσης ή με απληστία (ρατζασοταμασικός τρόπος).

Οι πνευματικές ασκήσεις είναι σαττβικής φύσης και είναι θεμελιώδεις για την αύξηση του σάττβα στον νου, αλλά θα πρέπει κι αυτές να μάθουμε να τις κάνουμε με σαττβικό τρόπο, με ηρεμία, προσοχή και χωρίς προσδοκίες και προσκόλληση στα αποτελέσματα. Η αφιέρωση των πρακτικών και των αποτελεσμάτων τους στο Θεό, είναι ο καλύτερος τρόπος να εξαλείψουμε το εγώ μας και να αυξήσουμε την σάττβα ποιότητα στον νου μας.

Τέλος επισημαίνω πως δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα πάντα στον εαυτό μας με μιας, από την μια μέρα στην άλλη. Δεν μπορεί να γίνει ο νους μας σαττβικός και να διαλογιζόμαστε απερίσπαστα και βαθιά για πολλή ώρα μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα και μάλιστα χωρίς να είμαστε αφιερωμένοι στην άσκηση. Απαιτείται να κάνουμε καθημερινή συστηματική άσκηση για αρκετά χρόνια με επιμέλεια, ειλικρίνεια, σταθερότητα και αποφασιστικότητα και να ακολουθούμε ένα τρόπο ζωής που να ευνοεί την αύξηση της σάττβα ποιότητας και την ελάττωση της ράτζας και της τάμας ποιότητας.

Θα πρέπει επίσης να βρούμε τρόπους να ξεπεράσουμε όλα τα εμπόδια, (εξωτερικά και εσωτερικά) για να κάνουμε με συνέπεια και σταθερότητα την άσκηση μας, για να αναπτύξουμε τις αρετές και τις δεξιότητες που απαιτούνται για να μεταμορφώσουμε την ψυχολογία μας (νου, καρδιά και ενέργεια) και να ζούμε σε συνειδητή επαφή με το Είναι μας.

Διάβασε για τις τρεις ποιότητες-γκούνας στο παρακάτω σύνδεσμο 
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΕΣ (ΓΚΟΥΝΑΣ) - (Σάττβα-Ράτζας-Τάμας)