"Η πνευματική ευδαιμονία είναι η ευτυχία της ίδιας σου της Ψυχής. Είναι ανεξάρτητη από τα αντικείμενα των αισθήσεων, συνεχής, ομοιογενής, αιώνια και ακατάστρεπτη" ~ Σουάμι Σιβανάντα
Η απελευθέρωση περνάει από την υπέρβαση του ευχάριστου και του δυσάρεστου
Η βασική τάση του εγώ είναι να αναζητά το ευχάριστο και να αποφεύγει το δυσάρεστο, χωρίς να σημαίνει βέβαια ότι αυτό που φαίνεται δυσάρεστο ή ευχάριστο για το εγώ μας, είναι και ευεργετικό για εμάς.
Έτσι όλη μας η ζωή μας (της συντριπτικής πλειοψηφίας των ανθρώπων) είναι ένας αγώνας να αποφεύγουμε τα δυσάρεστα και να αναζητούμε τα ευχάριστα, σύμφωνα πάντα με τους προγραμματισμούς του νου μας.
Εξ αιτίας αυτής της θεμελιώδους τάσης του εγώ, μπορεί και η πνευματικότητα να χρησιμοποιηθεί από το εγώ σαν ένα μέσο, για να κάνουμε την ζωή μας πιο ευχάριστη και ενδιαφέρουσα. Θα μου πείτε κακό είναι αυτό; Όχι, αλλά δεν είναι πνευματικότητα. Είναι απλά άλλο ένα δεκανίκι για να συνεχίζει το εγώ μας να ζει στον ψευδαισθησιακό κόσμο του, όσο πιο άνετα και ευχάριστα γίνεται.
Η πνευματικότητα έχει ως κεντρικό σκοπό την υπέρβαση αυτού που είναι το ζητούμενο για το εγώ, δηλαδή την υπέρβαση του ευχάριστου και του δυσάρεστου και την βίωση της αληθινής μας φύσης. Δεν γίνεται να βιώσουμε την ειρήνη και την ευδαιμονία του πνεύματος αν δεν υπερβούμε το ευχάριστο και το δυσάρεστο.
Το ευχάριστο και το δυσάρεστο ανήκουν στο κατώτερο (ρατζασοταμασικό) εγώ και τον αισθητηριακό νου. Δεν ανήκουν στην Ψυχή μας, στον πνευματικό ή αληθινό μας Εαυτό. Η ειρήνη, η αγάπη, η πληρότητα και η ευδαιμονία είναι η ουσιαστική φύση της Ψυχής μας. Αλλά για να βιωθούν αυτά πρέπει ο νους να σταματήσει να αναζητάει τις ευχάριστες αισθητηριακές εμπειρίες, να εγκαταλείψει την προσκόλληση του σε αυτές και να στραφεί στο κέντρο της Ύπαρξης μας όπου λάμπει η Πνευματική μας φύση που είναι πέρα από τις αισθήσεις, το σώμα τον νου, το ευχάριστο και το δυσάρεστο.
Η πνευματικότητα δηλαδή, και συνεπώς η πνευματική άσκηση δεν είναι ένα μέσο για να ‘βολευτεί’ το εγώ μας αλλά για να υπερβούμε το εγώ μας και τελικά να το εξαλείψουμε. Η πνευματικότητά έχει ως σκοπό να μεταμορφώσει τον νου, να τον καθαρίσει από τα πάθη και τις επιθυμίες του για αισθητηριακές απολαύσεις, ώστε να τις απαρνηθεί τελικά για να μπορεί να προσηλωθεί απρόσκοπτα στην καρδιά όπου κατοικεί αιώνια η πνευματική μας φύση.
Αλλά αυτή η διαδικασία του εξαγνισμού από τις κατώτερες τάσεις ( ζήλια, απληστία, υπερηφάνεια, ματαιοδοξία, θυμός, μίσος, κ.λπ.), από τον πόθο και τις επιθυμίες για οποιαδήποτε αισθητηριακή απόλαυση, (λαγνεία, λαιμαργία, κ.λπ.) από την φύση της δεν είναι ευχάριστη αν και είναι υψίστως ευεργετική για εμάς. Ως εκ τούτου το εγώ μας δεν θέλει να περάσει από αυτήν την διαδικασία και δύσκολα θα εγκαταλείψει την αντίδραση και αντίσταση του προς αυτήν, εκτός και αν η ζωή μας είναι ένα πραγματικό ναυάγιο, μια σκέτη δυστυχία. Αν και κατά την άποψη μου πέρα από την δυστυχία είναι απαραίτητη και μια θέρμη για το ανώτερο για το πνευματικό.
Εκτός του ότι η εργασία για την εξάλειψη των κατώτερων τάσεων είναι μια δυσάρεστη για το εγώ μας διαδικασία, το καλομαθημένο εγώ μας θέλει να συνεχίζει σε μια άνετη ευχάριστη ζώνη, και δεν είναι καθόλου διατεθειμένο να εγκαταλείψει την ηδονή των αισθήσεων που τόσα χρόνια απολάμβανε με την συναίνεση μας. Έτσι θα μας βάζει με κάθε τρόπο εμπόδια ώστε να εγκαταλείψουμε οποιαδήποτε σοβαρή προσπάθεια μας να εγκαταλείψουμε τις ηδονές των αισθήσεων. Για αυτό πολλοί ξεκινούν τον πνευματικό δρόμο και ελάχιστοι (προς το παρόν τουλάχιστον) φτάνουν στο τέρμα του.
Αλλά δεν γίνεται από την φύση των πραγμάτων να έχουμε και τα δύο ολόκληρα, και τον σκύλο χορτάτο και την πίτα ολόκληρη, δηλαδή και την ηδονή των αισθήσεων και την ηδονή του Πνεύματος. Ο νους μπορεί να κατοικεί είτε στις αισθήσεις και τις ηδονές αυτών, είτε στην καρδιά και να βιώνει την ευδαιμονία του πνεύματος. Οι πρώτες έχουν αρχή και τέλος και φέρνουν μαζί τους πολύ πόνο και δυστυχία, ενώ η ηδονή του πνεύματος είναι αιώνια, ακατάστρεπτη και ανέγγιχτη από οποιαδήποτε μιζέρια και δυστυχία.
Επισημαίνω τέλος ότι αν και στην αρχή ο πνευματικός δρόμος είναι επώδυνος για το εγώ μας, σταδιακά, καθώς ο νους μας γίνεται όλο και πιο αγνός και φωτεινός οι δυσκολίες και οι δυσάρεστες συναισθηματικές καταστάσεις (που βεβαίως το ίδιο το εγώ δημιουργεί και το ίδιο το εγώ αντιδρά προς αυτές με δυσαρέσκεια) λιγοστεύουν και σε ένταση, και σε συχνότητα και σε διάρκεια. Η γαλήνη, η ειρήνη, η πληρότητα, η ικανοποίηση, η αγάπη, η χαρά και η ευτυχία θα κυριαρχούν όλο και περισσότερο στην καθημερινή μας εμπειρία. Και όλη αυτή η μιζέρια και η δυσαρέσκεια που βιώναμε πριν, θα είναι πια ένα μακρινό όνειρο.