Η ΓΙΟΓΚΑ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ
Γιόγκα σημαίνει ένωση με το Είναι μας ή τον Θεό (το Είναι μας και ο Θεός
είναι ταυτόσημα). Η μέθοδος με την οποία προσπαθούμε να πέτυχουμε την Γιόγκα,
δηλαδή την συνειδητή ένωση με το Είναι μας (την πνευματική ή αληθινή μας φύση)
λέγεται επίσης γιόγκα.
Στην γιόγκα της διάκρισης, δουλεύουμε με την διάνοια (Μπούντι, Ευφυΐα, -Buddhi, μια από τις τέσσερις απόψεις του Ανταχκαράνα ή νου με την γενικότερη
έννοια) και αυτό που επιδιώκουμε είναι να διακρίνουμε συνεχώς
και από στιγμή σε στιγμή τον αληθινό μας Εαυτό (Συνειδητότητα, Πνεύμα, Ψυχή, Άτμαν) από τον μη-εαυτό (σώμα, εγώ, νους, σκέψεις, συναισθήματα,
συγκινήσεις, επιθυμίες, ιδέες, πεποιθήσεις, - τα πέντε κόσας ή περιτυλίγματα)
και να ταυτιζόμαστε με τον Εαυτό. Μέσω της διάκρισης και της εστιασμένης
προσοχής σταματάμε την ταύτιση με τον μη-εαυτό και ταυτιζόμαστε με τον
Εαυτό.
Χρησιμοποιούμε επίσης συνεχώς την διάκριση για να σταματάμε την κίνηση του
νου προς τα αντικείμενα των αισθήσεων και να διαλύουμε την επιθυμία για αυτά,
και βέβαια την γοητεία, την προσκόλληση και την ταύτιση που δημιουργεί η
επιθυμία για τα αντικείμενα. (η επιθυμία είναι η ουσιαστική φύση του
ρατζασοταμασικού εγώ και του μάνας. Το εγώ και το μάνας είναι δύο από τις
τέσσερις απόψεις του νου ή Ανταχκαράνα*). Το εγώ προβάλει στα
αντικείμενα (γυναίκες/άνδρες, φαγητά, ποτά, τσιγάρα, ρούχα, αυτοκίνητα,
διασκεδάσεις, σπορ κ.λπ.) φαντασιακή απόλαυση και ευχαρίστηση, και με μεγάλη
δεξιοτεχνία μας ‘κλέβει’ την προσοχή και την στρέφει προς τα
αντικείμενα και μας κάνει να ταυτιζόμαστε με αυτά και να τα επιθυμούμε. Το εγώ
είτε προβάλει την απόλαυση στα εξωτερικά αντικείμενα καθώς τα αντιλαμβανόμαστε
μέσω των αισθήσεων, είτε στην φανταστική εικόνα των αντικειμένων που δημιουργεί
μέσω της ανάμνησης και της φαντασίας. Για όσο είμαστε ταυτισμένοι με το
ρατζασοταμασικό εγώ αντιλαμβανόμαστε όλες τις εκφράσεις και αντιδράσεις του εγώ
ως δικές μας και ως εαυτό μας, και αφού το εγώ ταυτίζεται με το σώμα
αντιλαμβανόμαστε ως εαυτό μας το σώμα. Έτσι νομίζουμε ότι εμείς ως ο
Γιώργος-σώμα, Στέλλα-σώμα για παράδειγμα, θέλουμε και επιζητούμε την απόλαυση
των αντικειμένων. Ταυτίζουμε δηλαδή τον Εαυτό μας (θεωρούμε ως Εαυτό μας) με το
σώμα που είναι απλά ένα όχημα έκφρασης και με το κατώτερο εγώ το οποίο είναι
ένα προϊόν της μηχανικής και ασυνείδητης επαφής που έχουμε με τον εξωτερικό
κόσμο και τα αντικείμενα των αισθήσεων.
Αυτός ο ασυνείδητος τρόπος ζωής, ο ταυτισμένος με το σώμα, τον νου και
τα αντικείμενα των αισθήσεων είναι η αιτία της μιζέριας και της δυστυχίας μας
και το να μην βιώνουμε την ειρήνη, την ελευθερία, την πληρότητα και την
ευδαιμονία της αληθινής μας φύσης.
Για να μπορέσουμε να αποτραβήξουμε τον νου και την προσοχή από τα
αντικείμενα αλλά και την ανάμνηση τους και να τον στρέψουμε στο κέντρο της
‘ύπαρξης μας, όπου λάμπει το πάντα
ειρηνικό και ευδαίμων φως της Συνειδητότητας, πρέπει να σπάσουμε την γοητεία,
την έλξη και την επιθυμία για α αντικείμενα. Στην γιόγκα της γνώσης και της
διάκρισης εξασκούμε συνεχώς την διάκριση, την καθαρή λογική, την ικανότητα του
νου να αναλύει, να διερευνά, να στοχάζεται και να κατανοεί βαθιά τα πράγματα.
Μέσω της διάκρισης, της προσοχής, της αυτοέρευνας και της ανάλυσης, σταματάμε την
γοητεία και την έλξη που δημιουργεί το ρατζασοταμασικό εγώ για τα αντικείμενα,
και διαλύουμε την ψευδαισθησιακή απόλαυση που φαντάζεται το εγώ μας ότι θα
απολαύουμε από την επαφή μας με αυτά (ξενερώνουμε
δηλαδή, για να χρησιμοποιήσω μια λαϊκή έκφραση, συνεχώς τον νου και το εγώ μας
και του διαλύουμε τις φαντασιώσεις και τις ψευδαισθήσεις για τις απολαύσεις).
Θυμίζουμε επίσης ξανά και ξανά στον εαυτό μας, ότι το τέλος της δυστυχίας,
η ελευθερία και η αληθινή ευτυχία υπάρχει μόνο στον αληθινό μας Εαυτό (Άτμαν, Πνεύμα, Συνειδητότητα) και ότι
πολύ σύντομα ο θάνατος θα μας αναγκάσει να εγκαταλείψουμε όλα τα αντικείμενα
αυτού του κόσμου. Θυμίζουμε στον εαυτό μας ότι τα αντικείμενα (η ταύτιση και η
προσκόλληση σε αυτά) και οι απολαύσεις τους είναι μήτρες πόνου και δυστυχίας,
αν και στον χωρίς διάκριση και γεμάτο πάθος νου φαίνονται ως πηγές ευτυχίας.
 |
| Ο Κρίσνα διδάσκει τον Αρτζούνα |
Κεφ. 5. 22. Οι απολαύσεις που
γεννιούνται από τις επαφές (του νου με τα αντικείμενα των αισθήσεων) δεν είναι
παρά δημιουργοί πόνου*, γιατί έχουν αρχή και τέλος, ω γιε της Κούντι. Οι σοφοί
δεν χαίρονται με αυτές.
ΣΧΟΛΙΟ: Οι απολαύσεις
δεν είναι δημιουργοί πόνου μόνο γιατί έχουν αρχή και τέλος αλλά γιατί
δημιουργούν την προσκόλληση, τον εθισμό και όλα τα ελαττώματα (απληστία,
λαιμαργία, λαγνεία, φιλοδοξία, κενοδοξία …) αλλά και τα αρνητικά συναισθήματα
(θυμός, φόβος, ανυπομονησία, μίσος, ζήλεια, στεναχώρια, …) που προκαλούν
ασθένειες και δυστυχία.
~ Μπαγκαβάτ Γκίτα.
Καθώς ασκούμαστε, μέσω της διάκρισης, της παρατήρησης, του αυτοστοχασμού
και της ανάλυσης αλλά καθώς προχωράμε και στην αυτεπίγνωση, τον διαλογισμό και τον
εξαγνισμό του νου μέσα από διάφορες πρακτικές και πειθαρχίες, έρχεται σταδιακά
η βαθιά κατανόηση ότι οι αισθητηριακές εμπειρίες είναι μήτρα πόνου και
δυστυχίας.
Η Γιόγκα της διάκρισης συνδυάζεται με όλες τις άλλες μορφές γιόγκα, όπως την μάντρα γιόγκα, την
επανάληψη του ονόματος του Θεού, την Μπάκτι γιόγκα, την Ράτζα γιόγκα και την
Κάρμα γιόγκα, και είναι απαραίτητο να γίνει αυτό στα πρώτα στάδια του δρόμου.
Στην πράξη θα έλεγα ότι αναπόφευκτα εφαρμόζουμε κάποιες απόψεις και πρακτικές από τις
άλλες γιόγκα και σύμφωνα με την εμπειρία μου, ένας συνδυασμός των κύριων μορφών
της γιόγκα (η γιόγκα της σύνθεσης) είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος άσκησης.
Εφαρμόζουμε όλες τις γιόγκα (κάποιο μέρος τους) και σύμφωνα με την
ιδιοσυγκρασία, τις ικανότητες, τις ανάγκες και το πεπρωμένο του, ο καθένας θα
δώσει έμφαση σε κάποια από αυτές, θα εξασκεί δηλαδή περισσότερο
κάποια από αυτές. Αυτός που έχει έφεση και μια ιδιαίτερη ικανότητα στην διάνοια
μπορεί να εφαρμόζει ως κύρια γιόγκα, την γιόγκα της διάκρισης ή Γκιάνα Γιόγκα. Αυτοί που είναι συναισθηματικοί
και λειτουργούν περισσότερο με την κάρδια, τους ταιριάζει περισσότερο η γιόγκα
της αφοσίωσης και της λατρείας. Αυτοί που έχουν έφεση στον διαλογισμό μπορεί να
έχουν την Ράτζα γιόγκα ως κύρια γιόγκα (αν και ο διαλογισμός, του είναι μέρος
όλων των γιόγκα) και ούτω καθ' εξής.
Η γιόγκα της διάκρισης είναι κατάλληλη για όσους έχουν δυνατή θέληση και
κοφτερή Διάνοια (Μπούντι) που συνεπάγεται μεγάλη ικανότητα διάκρισης, μεγάλη
ικανότητα στον στοχασμό και την ανάλυση, την διερεύνηση, καλή αντίληψη, και
μεγάλη ικανότητα κατανόησης. Αυτά μπορούν και πρέπει να τα αναπτύξουν όλοι όσοι
ψάχνουν την αλήθεια, αλλά από την φύση τους κάποιοι έχουν μια μεγαλύτερη έφεση
και ικανότητα στις διανοητικές ικανότητες και για αυτό τους ταιριάζει
περισσότερο και μπορούν να έχουν αποτελέσματα με την γιόγκα της γνώσης. Και
βέβαια επάνω από όλα χρειάζεται να έχει ένα διακαή πόθο (μια άσβεστη δίψα) να
ζει στην Αλήθεια και όχι στα αντικείμενα, στα πρόσωπα και στις καταστάσεις.
Αυτή η βαθιά δίψα ισχύει βέβαια για όλους τους αναζητητές ανεξάρτητα από την
γιόγκα ή πνευματικής άσκηση που ακολουθούν. Στον πνευματικό δρόμο δεν μπορούμε
να είμαστε με μισή καρδιά. Για να σπάσουμε την ταύτιση με το σώμα και τον νου
και να ελευθερωθούμε από την επιθυμία, τον φόβο, τον θυμό, την υπερηφάνεια και
όλα τα άλλα ελαττώματα χρειάζεται μια Ηράκλειος προσπάθεια. Παρά ταύτα αυτό που
έχουμε να αντιμετωπίσουμε την κάθε στιγμή, είναι μια άποψη του εγώ (και όχι όλο
το εγώ) και μια συγκεκριμένη δυσκολία. Αυτό που απαιτείται είναι να
κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε την κάθε στιγμή και να παραδοθούμε στην
θέληση του Θεού.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Ένα βιβλίο σημαντικό μεταξύ άλλων για την γιόγκα της Γνώσης και της
διάκρισης είναι το φημησμένο βιβλίο Το κόσμημα της διάκρισης του AdiSankaracharya (788-820
AD), ενός από τους μεγαλύτερους δασκάλους της Αντβάϊτα Βεδάντα όλων των
εποχών.
Για όσους ξέρουν αγγλικά μπορούν να το κατεβάσουν tτο βιβλίο σε μορφή pdf
από το διαδίκτυο στο παρακάτω σύνδεσμο: http://estudantedavedanta.net/Vivekashudamani.pdf
ΣΧΟΛΙΑ
τις
τέσσερις απόψεις του νου ή Ανταχκαράνα*: Διάβασε περισσότερα γι αυτό στο άρθρο ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΜΑΣ (Συνοπτικά) ~ Άτμαν Νιτυανάντα