H συνεχής από στιγμή σε στιγμή αυτοπαρατήρηση είναι ο μόνος τρόπος να γνωρίσουμε την μηχανικότητα και τους προγραμματισμούς του νου μας και να γεννηθεί μέσα μας η θέληση να ελευθερωθούμε από αυτά.
Η αυτοπαρατήρηση προϋποθέτει να είμαστε σε εγρήγορση και αυτεπίγνωση για να μην μας κρατάει το εγώ μας σε κατάσταση ταύτισης με τον νου (σκέψεις, φαντασίες, εικόνες, απόψεις) και τα συναισθήματα.
Είναι απαραίτητο να αποκτήσουμε μια απόσταση από τις σκέψεις, τις επιθυμίες, τις παρορμήσεις και τα συναισθήματα (ακόμη πιο επιτακτικό), να πάψουμε να ταυτιζόμαστε με αυτά, για να σταματήσουμε να είμαστε υποκείμενοι σε αυτά.
Για να έχουμε απόσταση, για να μην ταυτιζόμαστε με τις ψυχολογικές αντιδράσεις, είναι απαραίτητο να έχουμε ένα σταθερό σημείο στο οποίο να μην έχει πρόσβαση ο εγωϊκός νους. Αυτό το σημείο είναι η εσωτερική σιωπηλή παρουσία μέσα μας, η οποία είναι ανέγγιχτη από ότι συμβαίνει στο σώμα και στην ψυχολογία μας. Όταν είμαστε σε επίγνωση της εσωτερικής σιωπηλής παρουσίας το εγώ δεν μπορεί να κλέψει εύκολα την προσοχή μας και να μας ταυτίσει με τις φαντασίες του, τις σκέψεις, τις επιθυμίες, τις παρορμήσεις και τα συναισθήματα του. Παραμένοντας σε αυτεπίγνωση και εμβαθύνοντας σε αυτή, διατηρούμε μια υγιή απόσταση από την μηχανικότητα του νου, και γινόμαστε σταδιακά όλο και πιο συνειδητοί από τις μηχανικές ασυνείδητες και αυτόματες εκδηλώσεις του κατώτερου ρατζασοταμασικού εγώ μας.
Επειδή για το εγώ μας η εσωτερική σιωπή δεν είναι τόσο ενδιαφέρουσα όσο τα αντικείμενα, επειδή από συνήθεια ο νους μέχρι τώρα τριγυρνούσε έξω, και επειδή η εσωτερική σιωπή είναι λεπτοφυής, το πιθανότερο είναι να ξεχνιόμαστε και να ταυτιζόμαστε εύκολα με τον νου και τα εξωτερικά αντικείμενα. Για να παραμένουμε σε εγρήγορση και αυτεπίγνωση θα μας βοηθήσει τα μέγιστα, η συνεχής στην διάρκεια της ημέρας, επανάληψη ενός μάντρα ή του ονόματος του Θεού, η επανάληψη μιας αλήθειας όπως το 'Είμαι αγνή Συνειδητότητα', ή 'Είμαι η σιωπηλή παρουσία'. Επίσης είναι αναγκαίο να κάνουμε πρωί και βράδυ διαλογισμό ή αυτοέρευνα (Βιτσάρα), που είναι οι κατ' εξοχήν μέθοδοι να εμβαθύνουμε στην επίγνωση της εσωτερικής σιωπηλής παρουσίας (που είναι ο αληθινός μας Εαυτός, Συνειδητότητα), και να εδραιωθούμε σε αυτήν.
Για να ελευθερωθούμε από τις εγωϊκές τάσεις, είναι απαραίτητο να τις ανακαλύψουμε, να γίνουμε συνειδητοί από αυτές και να αποκτήσουμε πλήρη επίγνωση μέσω της συνεχούς αυτοπαρατήρησης ότι επαναλαμβάνονται μηχανικά (κάτω από ορισμένες συνθήκες και εξωτερικές καταστάσεις) οι ίδιες, σκέψεις, τα ίδια συναισθήματα, οι ίδιες επιθυμίες, αντιδράσεις και συμπεριφορές.
Μόνο όταν διακρίνουμε και συνειδητοποιήσουμε αυτή την συνεχή μηχανική επανάληψη μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτά είναι αυτόματοι μηχανισμοί, προγραμματισμοί και ψυχολογικές οντότητες που λειτουργούν ανεξάρτητα από την συνειδητή θέληση μας και ότι είμαστε φυλακισμένοι σε αυτά. Και μόνο όταν συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε φυλακισμένοι σε αυτά, όταν διαπιστώσουμε ότι είναι κάτι παρείσακτο μέσα μας, θα θελήσουμε έντονα να ελευθερωθούμε από όλα αυτά και θα εργαστούμε αποφασιστικά και σταθερά για να τα εξαλείψουμε από τον ψυχισμό μας.
Η αυτοπαρατήρηση προϋποθέτει να είμαστε σε εγρήγορση και αυτεπίγνωση για να μην μας κρατάει το εγώ μας σε κατάσταση ταύτισης με τον νου (σκέψεις, φαντασίες, εικόνες, απόψεις) και τα συναισθήματα.
Είναι απαραίτητο να αποκτήσουμε μια απόσταση από τις σκέψεις, τις επιθυμίες, τις παρορμήσεις και τα συναισθήματα (ακόμη πιο επιτακτικό), να πάψουμε να ταυτιζόμαστε με αυτά, για να σταματήσουμε να είμαστε υποκείμενοι σε αυτά.
Για να έχουμε απόσταση, για να μην ταυτιζόμαστε με τις ψυχολογικές αντιδράσεις, είναι απαραίτητο να έχουμε ένα σταθερό σημείο στο οποίο να μην έχει πρόσβαση ο εγωϊκός νους. Αυτό το σημείο είναι η εσωτερική σιωπηλή παρουσία μέσα μας, η οποία είναι ανέγγιχτη από ότι συμβαίνει στο σώμα και στην ψυχολογία μας. Όταν είμαστε σε επίγνωση της εσωτερικής σιωπηλής παρουσίας το εγώ δεν μπορεί να κλέψει εύκολα την προσοχή μας και να μας ταυτίσει με τις φαντασίες του, τις σκέψεις, τις επιθυμίες, τις παρορμήσεις και τα συναισθήματα του. Παραμένοντας σε αυτεπίγνωση και εμβαθύνοντας σε αυτή, διατηρούμε μια υγιή απόσταση από την μηχανικότητα του νου, και γινόμαστε σταδιακά όλο και πιο συνειδητοί από τις μηχανικές ασυνείδητες και αυτόματες εκδηλώσεις του κατώτερου ρατζασοταμασικού εγώ μας.
Επειδή για το εγώ μας η εσωτερική σιωπή δεν είναι τόσο ενδιαφέρουσα όσο τα αντικείμενα, επειδή από συνήθεια ο νους μέχρι τώρα τριγυρνούσε έξω, και επειδή η εσωτερική σιωπή είναι λεπτοφυής, το πιθανότερο είναι να ξεχνιόμαστε και να ταυτιζόμαστε εύκολα με τον νου και τα εξωτερικά αντικείμενα. Για να παραμένουμε σε εγρήγορση και αυτεπίγνωση θα μας βοηθήσει τα μέγιστα, η συνεχής στην διάρκεια της ημέρας, επανάληψη ενός μάντρα ή του ονόματος του Θεού, η επανάληψη μιας αλήθειας όπως το 'Είμαι αγνή Συνειδητότητα', ή 'Είμαι η σιωπηλή παρουσία'. Επίσης είναι αναγκαίο να κάνουμε πρωί και βράδυ διαλογισμό ή αυτοέρευνα (Βιτσάρα), που είναι οι κατ' εξοχήν μέθοδοι να εμβαθύνουμε στην επίγνωση της εσωτερικής σιωπηλής παρουσίας (που είναι ο αληθινός μας Εαυτός, Συνειδητότητα), και να εδραιωθούμε σε αυτήν.
Για να ελευθερωθούμε από τις εγωϊκές τάσεις, είναι απαραίτητο να τις ανακαλύψουμε, να γίνουμε συνειδητοί από αυτές και να αποκτήσουμε πλήρη επίγνωση μέσω της συνεχούς αυτοπαρατήρησης ότι επαναλαμβάνονται μηχανικά (κάτω από ορισμένες συνθήκες και εξωτερικές καταστάσεις) οι ίδιες, σκέψεις, τα ίδια συναισθήματα, οι ίδιες επιθυμίες, αντιδράσεις και συμπεριφορές.
Μόνο όταν διακρίνουμε και συνειδητοποιήσουμε αυτή την συνεχή μηχανική επανάληψη μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτά είναι αυτόματοι μηχανισμοί, προγραμματισμοί και ψυχολογικές οντότητες που λειτουργούν ανεξάρτητα από την συνειδητή θέληση μας και ότι είμαστε φυλακισμένοι σε αυτά. Και μόνο όταν συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε φυλακισμένοι σε αυτά, όταν διαπιστώσουμε ότι είναι κάτι παρείσακτο μέσα μας, θα θελήσουμε έντονα να ελευθερωθούμε από όλα αυτά και θα εργαστούμε αποφασιστικά και σταθερά για να τα εξαλείψουμε από τον ψυχισμό μας.