Η ανθρώπινη εμπειρία είναι ένα μωσαϊκό υφασμένο από τα νήματα των συναισθημάτων και των σκέψεων. Αυτές οι δύο όψεις της ψυχολογίας μας είναι βαθιά συνυφασμένες, και η καθεμία ασκεί επιρροή στην άλλη. Αυτή η αλληλεπίδραση δημιουργεί μια δυναμική σχέση που διαμορφώνει τις αντιλήψεις, τις πράξεις και γενικότερα το ευ ζην μας.
Σε αυτή τη διερεύνηση, θα δούμε πώς τα συναισθήματα και οι σκέψεις συνδέονται στενά και πώς επηρεάζουν το ένα το άλλο, καθώς επίσης και τους βαθύτερους παράγοντες που κινητοποιούν τις νοητικές και συγκινησιακές διαδικασίες.
Η συμβιωτική σχέση σκέψεων και συναισθημάτων
Τα συναισθήματα και οι σκέψεις μοιράζονται μια στενή και σύνθετη συμβιωτική σχέση. Οι σκέψεις μας επηρεάζονται και καθοδηγούνται από την συναισθηματική κατάσταση του νου μας και αντίστροφα έκφραση των συναισθημάτων μπορεί να ενταθεί ή να μετριαστεί από τις νοητικές διεργασίες, αναλόγως το πόσο ικανοί είμαστε στο να χειριστούμε συνειδητά τις σκέψεις και τον νου μας γενικότερα .
Αυτή η γνώση της αμοιβαίας επιρροής μπορεί να χρησιμοποιηθεί συνειδητά για εσωτερική ανάπτυξη, μεταμόρφωση και αφύπνιση της συνείδησης.
1. Τα συναισθήματα που διαμορφώνουν τις σκέψεις: Τα συναισθήματα έχουν τη δύναμη να ενεργοποιούν και διαμορφώνουν τις σκέψεις μας. Ένα άτομο που βρίσκεται σε χαρούμενη κατάσταση ερμηνεύει τις καταστάσεις με αισιοδοξία και να κάνει θετικές σκέψεις. Από την άλλη πλευρά, κάποιος που βρίσκεται σε θυμό μπορεί να αντιληφθεί τα γεγονότα μέσα από ένα φακό εχθρότητας, οδηγώντας σε περαιτέρω επιθετικές σκέψεις.
2. Οι σκέψεις ενισχύουν τα συναισθήματα: Από την άλλη οι σκέψεις μας μεγεθύνουν τα συναισθήματα. Όσο περισσότερο σκεφτόμαστε το κακό που μας έκανε κάποιος και το πόσο 'κακός' άνθρωπος είναι, τόσο πιο πολύ ενδυναμώνει ο θυμός μέσα μας και ο θυμός βέβαια ενδυνανμώνει το αρνητικό τρόπο σκέψης.
Επίσης, όταν αναπολούμε ένα αρνητικό γεγονός ή μένουμε σε ανήσυχες σκέψεις, τα συναισθήματα φόβου, θλίψης ή θυμού τείνουν να κλιμακώνονται. Αυτή η ενίσχυση συμβαίνει καθώς οι γνωστικές μας διεργασίες επιβεβαιώνουν και ενισχύουν τη συναισθηματική αντίδραση που βιώνουμε.
Μια άλλη περίπτωση είναι πως αν πιστεύουμε ότι μια συγκεκριμένη κατάσταση είναι απειλητική, οι σκέψεις μας θα εντείνουν περαιτέρω τον φόβο που νιώθουμε.
Οι βαθύτερες αιτίες: Επιθυμία, ταύτιση και προσκόλληση
Τόσο τα συναισθήματα όσο και οι σκέψεις βρίσκουν τις ρίζες τους σε θεμελιώδεις πτυχές της ανθρώπινης ψυχολογίας - την επιθυμία, την ταύτιση και την προσκόλληση.
Οι επιθυμίες μας, είτε αυτές σχετίζονται με την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων είτε με την αποφυγή αρνητικών αποτελεσμάτων, καθοδηγούν τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις και τη γνωστική μας επεξεργασία. Αυτός ο εστιασμένος στην επιθυμία φακός μπορεί να μας οδηγήσει να ερμηνεύουμε καταστάσεις και να διατυπώνουμε σκέψεις με τρόπους που ευθυγραμμίζονται με τις επιθυμίες και τις ανάγκες μας.
Η ταύτιση και η προσκόλληση παίζουν ρόλο στο πώς τα συναισθήματα και οι σκέψεις διαπλέκονται. Η ταύτισή μας με τις σκέψεις μας δημιουργεί μια αίσθηση ότι είμαστε αυτές και η προσκόλλησή μας σε συγκεκριμένες πεποιθήσεις και αισθητηριακές εμπειρίες ενισχύει αυτή την ταύτιση. Όταν προσκολλούμαστε έντονα σε συγκεκριμένες ιδέες, απόψεις ή αισθητηριακές απολαύσεις, τα συναισθήματά μας διαπλέκονται με αυτές. Για παράδειγμα, η κριτική των προσφιλών μας πεποιθήσεων μπορεί να προκαλέσει συναισθηματικές αντιδράσεις όπως η αμυντική στάση ή η απογοήτευση.
Περιήγηση στην πολύπλοκη αλληλεπίδραση
Η αναγνώριση της σύνδεσης μεταξύ συναισθημάτων και σκέψεων μας δίνει τη δυνατότητα να παρατηρήσουμε και να ερευνήσουμε αυτή την αλληλεπίδραση πιο συνειδητά και εποικοδομητικά. Οι πρακτικές αυτεπίγνωσης, αυτοπαρατήρησης, διερεύνησης και διάκρισης και η εκπαίδευση συναισθηματικής νοημοσύνης διαδραματίζουν θεμελιακό ρόλο στην καλλιέργεια αυτής της επίγνωσης. Με την κατανόηση των βαθύτερων αιτιών των συναισθημάτων και των σκέψεών μας, αποκτούμε εικόνα των κινήτρων μας και μπορούμε να εργαστούμε για να ξεκαθαρίσουμε και να ελευθερωθούμε από αυτά καθώς και από βλαπτικά μοτίβα σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεροφράς.
Συμπέρασμα
Η σχέση μεταξύ συναισθημάτων και σκέψεων είναι στενή και τα συναισθήματα διαμορφώσουν τις σκέψεις μας και οι σκέψεις ενισχύσουν τα συναισθήματά μας. Οι ψυχολογικοί παράγοντες της επιθυμίας, της ταύτισης και της προσκόλλησης προκαλούν την εκδήλωση τους και διαμορφώνουν την αλληλεπίδραση μεταξύ τους.
Γνωρίζοντας και κατανοώντας την σχέση όλων αυτών των ψυχολογικών παραγόντων, μπορούμε να το εκμεταλλευτούμε για να αναπτύξουμε την γνώση της ψυχολογίας μας, να γίνουμε αποτελεσματικοί στη ρύθμιση και την εξάλειψη των αρνητικών συναισθημάτων από τον νου μας, να αναπτύξουμε τις ανώτερες ικανότητες του νου και να δημιουργήσουμε εσωτερική αρμονία και ευεξία.